Giới thiệu
Phong tục mừng đám cưới bằng tiền dù không hoàn hảo, dù có thể gây bối rối cho đôi bên, nhưng nó là giải pháp hợp lý trong hoàn cảnh tiệc cưới có chi phí không hề nhỏ và tiền mừng như là một cách để mọi người cùng san sẻ chi phí với cô dâu/chú rể. Nhưng vấn đề ăn cưới và tiền mừng cưới cứ nổi lên như một rắc rối phải chịu đựng đều đặn hàng năm nhất là vào những tháng “cao điểm”. Liệu chúng ta có thể tìm hiểu nguyên nhân của vấn đề này và tìm ra cách giải quyết chúng phần nào. Bài viết này sẽ cố gắng trả lời hai câu hỏi đó.
P/S: Công thức vẫn tiếp tục phát triển & tôi hy vọng nhận được sự góp ý từ các bạn.
Các công thức
Công thức Tiền mừng đám cưới (của người đi mừng dự định chi ra) = Ngưỡng tối thiểu * Mức độ thân thiết với cô dâu hoặc/và chú rể * Mức sang trọng của bữa tiệc * Tình hình kinh tế hiện giờ của người đi mừng * Số tiền mừng trong quá khứ của cô dâu/chú rể trước đó cho người đi dự (nếu có) * Số người tham dự (thường là 1, nhưng có thể nhiều hơn)
Giải thích các biến:
- Tiền mừng đám cưới: số tiền thực tế mà người đi dự/mừng cho vào phong bì
- Ngưỡng tối thiểu: số tiền mà người mừng cho là ngưỡng trung bình tối thiểu nhất thiết phải đạt đến khi dự bất cứ một đám cưới nào (con số này thay đổi từng người, như kiểu: “thời buổi bây giờ ai đi mừng đám cưới 100 ngàn nữa!” – lưu ý con số 100 trong bài viết chỉ để minh hoạ)
- Mức độ thân thiết với cô dâu hoặc/và chú rể: chỉ mối quan hệ xã hội của đôi bên, chẳng hạn như bạn xã giao, bạn thân thiết, bạn hàng quan trọng, sếp, nhân viên, họ hàng máu mủ, vân vân
- Mức sang trọng của bữa tiệc: mức độ chi phí mà người mừng ước tính cho bữa tiệc, người đi dự thường sẽ muốn mừng nhiều tiền hơn khi biết đám cưới sang trọng, và mừng ít đi trong trường hợp ngược lại
- Tình hình kinh tế hiện giờ của người đi mừng: người ta thường thoải mái tiền mừng hơn khi kinh tế đang trong thời điểm dư dả và ngược lại
- Số tiền mừng trong quá khứ của cô dâu/chú rể trước đó cho người đi dự (nếu có): biến này có mặt trong trường hợp người được mời trước đó đã mời cô dâu/chú rể dự đám cưới của chính mình. Trong trường hợp này thì con số tiền mừng trước đó nhận được có thể trở thành mốc rất quan trọng để người đi mừng biết được số tiền mừng đáp lại tương xứng. Điểm thú vị của biến này là khi nó tồn tại, nó trở thành biến chi phối rất mạnh, có thể nói là lấn át các biến khác, và cả 2 bên đều dựa vào nó để đánh giá
- Số người tham dự: thường biến này có giá trị là 1, nói cách khác chỉ có một người tham dự tiệc cưới, nhưng đôi khi có thể vì thân tình mà người đi dự đi nhiều người hơn, ví dụ như một cặp vợ chồng đến dự đám cưới của bạn
- Dấu * biểu thị cho phép nhân. Trước đó tôi sử dụng phép cộng, nhưng phép nhân hợp lý hơn ở chỗ, chỉ cần một trong các biến tiệm cận Zero thì Tiền mừng cưới cũng sẽ về Zero, phản ánh đúng thực tế, trong khi phép cộng không làm được. Thí dụ khi Mức độ thân thiết với cô dâu hoặc/và chú rể là rất nhỏ, thì người được mời có thể không tham dự/gửi cho có (tiền mừng ~ Zero) hoặc khi Tình hình kinh tế hiện giờ của người đi mừng rất khó khăn thì họ có thể cũng không muốn tham dự vì ái ngại.
Công thức về Sự hài lòng của cô dâu/chú rể (trong quan hệ với người được mời) = Tiền mừng đám cưới kỳ vọng (của cô dâu/chú rể mong nhận được) + α*Đánh giá Mức độ nhiệt tình của người được mời
Một công thức có nền tảng Tiền + Tình điển hình!
Ở đây Tiền mừng đám cưới kỳ vọng trong trường hợp này là của cô dâu/chú rể. Nó cũng tương tự như công thức của người đi mừng, chỉ khác là vai sẽ đổi cho nhau:
Công thức Tiền mừng đám cưới kỳ vọng (của cô dâu/chú rể mong nhận được) = Ngưỡng tối thiểu * Mức độ thân thiết với khách mời * Mức sang trọng của bữa tiệc * Tình hình kinh tế hiện giờ của người được mời * Số tiền mừng trong quá khứ của cô dâu/chú rể trước đó cho người đi dự (nếu có) * Số người tham dự (thường là 1, nhưng có thể nhiều hơn)
Còn Đánh giá Mức độ nhiệt tình của người được mời thường dựa trên việc:
- Người được mời có đến dự đám cưới không?
- Có giúp đỡ gia chủ không?
- Có đến đúng giờ không?
- Thái độ trong buổi tiệc có vui vẻ không?
- Mức độ tham gian trọn vẹn hôm cưới đến đâu?
- Vân vân
Giá trị α thay đổi tùy từng người, phụ thuộc vào khung đánh giá của cô dâu/chú rể. Nếu cô dâu/chú rể đánh giá cao tiền mừng đám cưới hơn thì giá trị α này sẽ nhỏ, ngược lại, nếu đánh giá cao mức độ nhiệt tình hơn thì giá trị α sẽ lớn.
Có một điểm rất đáng quan tâm ở đây, là nếu người được mời không phải là thân thiết với cô dâu/chú rể Mức độ nhiệt tình của người được mời thường rất thấp. Trong trường hợp hiếm, ngay cả khi người được mời chủ động muốn nhiệt tình hơn, bối cảnh của mối quan hệ không cho phép người được mời có thể đạt điểm số cao nhất trong phần đánh giá này (so với một người thân thiết có thể làm được).
Vậy là nhìn chung, người không thân thiết hầu như chỉ có biến tiền mừng để làm hài lòng cô dâu/chú rể. Dù cho mức độ kỳ vọng về tiền mừng của cô dâu/chú rể với người không thân thì cũng không cao, nhưng họ vẫn thiết lập một mức tối thiểu và điều này có thể gây khó cho người đi dự (bớt khó hơn nếu người được mời chỉ gửi mà không đến ăn). Điều thường làm rắc rối nảy sinh là khi cô dâu/chú rể tổ chức tiệc cưới sang trọng, lúc đó tâm lý không muốn mình là kẻ làm gia chủ bị lỗ, khiến người mừng đến dự (đến ăn) buộc phải vượt ngưỡng mừng tối đa thông thường cho mối quan hệ xã giao – và đây là điều chắc chắn làm họ khó chịu!
Tại sao khổ
Vấn đề gây khổ sở cho đôi bên là lượng giá giá trị của các biến thường không giống nhau & mức độ chênh lệch trong kết quả cuối cùng nhận được càng lớn, khả năng dẫn đến thất vọng là càng cao! Ví dụ:
- Ngưỡng tối thiểu: Cô dâu/chú rể có thể nghĩ ngưỡng trung bình tối thiểu cao hơn hay thấp hơn người dự tiệc
- Mức độ thân thiết với cô dâu hoặc/và chú rể: Cô dâu/chú rể có thể nghĩ người được mừng đủ “tiêu chuẩn” để được mời, trong khi người đi dự thì không nghĩ như vậy, họ có thể nghĩ “chẳng thân thiết gì mà cũng mời!”
- Mức sang trọng của bữa tiệc: Người dự có thể cho rằng đám cưới không sang trọng như họ dự kiến
- Tình hình kinh tế hiện giờ của người dự: Cô dâu/chú rể có thể bất ngờ về số tiền mừng của người dự vì không biết là người dự đang gặp khó khăn kinh tế (mừng ít) hoặc người dự đang rất giàu có (mừng nhiều)
- Lịch sử tiền mừng của cô dâu hoặc/và chú rể trước đó cho người đi dự (nếu có): Người dự có thể nghĩ số tiền mừng đáp lại nên bằng với số tiền mà lần trước họ nhận được. Cô dâu chú rể có thể nghĩ là nó nên hơn, vì vật giá thay đổi
- Đánh giá Mức độ nhiệt tình của người được mời: Rất hay xảy ra vấn đề nếu trước đó cô dâu/chú rể cho rằng trước đó bản thân nhiệt tình với bạn, nhưng khi mình tổ chức đám cưới, bạn lại không nhiệt tình bằng
Công thức về Cơ hội người được mời tham dự đám cưới = Mức độ thân thiết với cô dâu hoặc/và chú rể * [Tiền mừng đám cưới (của người đi mừng dự kiến)/Tiền mừng đám cưới kỳ vọng (của cô dâu/chú rể mong đợi)]/Khoảng cách địa lý/Các yếu tố cản trở khác
Công thức trên nói rằng cơ hội người tham dự đám cưới đến dự tiệc tỷ lệ thuận rất mạnh với Mức độ thân thiết với cô dâu hoặc/và chú rể. Nó cũng tỷ lệ thuận với Tiền mừng đám cưới (của người đi mừng) nhưng tỷ lệ nghịch với Tiền mừng đám cưới kỳ vọng (của cô dâu/chú rể), và rất rõ ràng, nó cũng tỷ lệ nghịch với Khoảng cách địa lý. Ngoài ra tôi bổ sung thêm một biến có yếu tố tổng hợp là Các yếu tổ cản trở khác bao gồm một trường rộng các yếu tố không thuận lợi như người được mời bận con nhỏ, bận việc đột xuất, không thể xin nghỉ việc, vợ hoặc chồng của người được mời không ủng hộ, vai trò làm dâu (trong trường hợp người được mời là nữ).
Xem thêm: các bằng chứng hỗ trợ cho các công thức trên.
Điểm mạnh và yếu của các công thức trên
Các công thức trên khá thú vị và nó áp tương đối tốt vào nhiều trường hợp. Tuy nhiên dưới đây là một số điểm yếu mà nó gặp phải:
- Nó chủ yếu dựa trên suy diễn dựa trên một mẫu nhỏ các quan điểm điển hình
- Nó chưa phỏng vấn đào sâu các quan điểm và có thể đánh mất các động cơ tâm lý thực sự ẩn sau các hành vi biểu hiện ra ngoài
- Công thức dựa trên tiền đề mang tính thực dụng, nó có thể đem đến sự phổ quát trong thực tế, áp dụng ổn thỏa, nhưng nó cũng có thể dẫn đến các giải pháp không lý tưởng, không trọn vẹn theo tiêu chuẩn cao nhất mà con người có thể đạt được thông qua việc tổ chức đám cưới, và đi dự tiệc cưới
Các giải pháp
Để tránh những rắc rối dở khóc dở cười, tôi đề xuất một số phương án sau cho từng bên. Bản chất là các biến phải nên rõ ràng nhất có thể và đưa sự hiểu biết và thông cảm của bạn vào bối cảnh.
Với cô dâu/chú rể:
- Cần phải hiểu rằng ngưỡng trung bình tối thiểu không cố định biến đổi trong biên độ rộng
- Chỉ nên mời những ai thực sự thân thiết để đảm bảo tỷ lệ dự tiệc cao và sự hài lòng của người được mời. Phần lớn những khó chịu xảy đến (cho cả 2 bên) là do mời người không thân. Vấn đề này cô dâu/chú rể phải là người có trách nhiệm chính, vì họ là người chủ động
- Mức sang trọng của bữa tiệc mà bạn chọn nên trong tầm tay của phần đông khách tham dự đồng thời cũng phải vừa vặn với khả năng của bạn. Điều này giúp giảm rủi ro về tính kinh tế của buổi tiệc, cũng tránh cho người dự cảm giác rằng cô dâu/chú rể phải bù lỗ cho họ. Nó cũng chắc chắn giúp cho buổi tiệc có tỷ lệ tham dự cao hơn
- Hãy hiểu rằng có thể người đi dự đang gặp khó khăn về kinh tế
- Nếu bạn nhận được ít hơn số tiền mà bạn mừng trước đây, thì hãy hiểu rằng lý do có thể do 4 biến trên chi phối!
- Yếu tố có tính phá hoại nhất là động cơ mời cưới thiếu lành mạnh. Động cơ này muốn ổn cần đặt trọng tâm vào niềm vui chung, chuyển tiêu điểm từ tiền thu được từ đám cưới, sang niềm vui thu được từ đám cưới.
Với người đi mừng:
Nếu không thoải mái về kinh tế thì đây là giải pháp để tránh bạn phải “vung tay quá trán”:
- Nắm rõ mức độ sang trọng của bữa tiệc
- Từ chối khéo những nơi mời quá xã giao, không thân thiết, số tiền mừng (nếu bạn muốn gửi) sẽ không quá nhiều, đồng thời vì gia chủ nắm được bạn sẽ không đến dự nên họ cũng không “tốn cỗ” và không cảm thấy bị “lỗ vốn”
- Nếu không quá khó khăn hãy “trả lại nguyên vẹn” những gì bạn từng nhận được vì đây là tâm lý chung của cô dâu/chú rể, khi trước đó họ đã đi mừng bạn (không có gì đảm bảo họ có giá trị α lớn)
- Đừng cho những người khác biết (đặc biệt là những người cùng đến dự) biết được số tiền mừng của bạn, vì điều này có thể gây ra tâm lý so sánh, cái có thể làm cả hai cùng khó chịu!
- Nếu thực sự không thể tham dự được vì điều kiện kinh tế, điều còn lại này vẫn luôn luôn quan trọng, đấy là hãy thành tâm chúc phúc cho cô dâu chú rể
Cách chọn tiền, phong bì & viết lời chúc
Người đi mừng nên làm những điều sau:
- Chuẩn bị sẵn phong bì trước khi mang đi, điều này sẽ giúp bạn tránh phiền toái là nơi dự không có hoặc tiệm tạp hoá ở xa. Ngoài ra cảnh đến dự đám cưới tụm năm, tụm ba hì hục ghi ghi chép chép không đẹp
- Nên chọn tiền mới nhất mà bạn có, kiêng sử dụng tiền rách, tiền nhàu nát. Số lượng tờ tiền nếu được nên có số lượng ít hơn là nhiều. Ví dụ nếu bạn muốn mừng 500 ngàn nên chọn tờ có mệnh giá 500 thay vì 5 tờ mệnh giá 100
- Phong bì phải là phong bì mới tinh, không sử dụng phong bì nhàu, ố
- Sau khi cho tiền vào phong bì nên để phong bì vào nơi thích hợp tránh để bị nhàu (thí dụ để ở túi áo trước, túi xách thay vì để ở túi quần sau, khi ngồi sẽ làm phong bì bị nhàu)
- Trên phong bì viết người gửi rõ ràng, đầy đủ họ tên là được. Việc ghi thêm thông tin để chỉ mối quan hệ (ví dụ bạn cấp 2, bạn của mẹ, cơ quan) hiện vẫn được chấp nhận rộng rãi, nhưng hình thức này có thể biểu lộ mối quan hệ xã giao nhiều hơn là thân tình
- Viết lời chúc rõ ràng, đơn giản, lịch sự, không cần bay bổng, cũng không nên đùa cợt ngay cả với bạn thân thiết, tránh để hiểu nhầm không đáng có
Một số lời khuyên bổ sung
- Đám cưới nên tổ chức phù hợp với văn hoá, phong tục nơi cư trú nhưng cần giản tiện, gọn nhẹ khi có thể tránh gây phiền toái cho người tham dự
- Cô dâu/chú rể nên cân nhắc với những trường hợp người dự ở quá xa
- Cô dâu/chú rể nên thông cảm với những người có con nhỏ, chăm sóc bố mẹ già, người ốm, vân vân
- Tránh tâm lý làm đám cưới để lấy lãi, tâm lý này lúc nào cũng sẽ làm bạn lỗ!
- —
- Người dự nên đến dự đúng giờ
- Người dự nên tham dự “đủ” nghi lễ phù hợp với thời gian của bản thân và mối quan hệ
- Người dự nên ăn vận phù hợp với buổi lễ
- Người dự cần cư xử đúng mức trong bữa tiệc, tránh gây phiền toái cho gia chủ
