Liệu pháp mùi hương và các loại tinh dầu

LIỆU PHÁP MÙI HƯƠNG VÀ CÁC LOẠI TINH DẦU (PDQ®): THUỐC BỔ SUNG VÀ THAY THẾ – THÔNG TIN BỆNH NHÂN [NCI]

Liệu pháp mùi hương là gì?

Liệu pháp mùi hương là việc sử dụng các tinh dầu từ thực vật để hỗ trợ và cân bằng trí óc, thể chất và tinh thần.

Liệu pháp này được dùng cho bệnh nhân ung thư chủ yếu như một hình thức chăm sóc hỗ trợ nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm căng thẳng và lo lắng.

Liệu pháp mùi hương có thể kết hợp với các liệu pháp điều trị bổ sung và liệu pháp phối hợp khác cũng như các phương pháp điều trị tiêu chuẩn để quản lý triệu chứng.

Tinh dầu (còn gọi là dầu dễ bay hơi) là những vật liệu cơ bản của liệu pháp mùi hương. Những tinh dầu này được làm từ các tinh chất thơm được tìm thấy trong nhiều loài thực vật.

Những tinh chất này được tạo thành trong các tế bào thực vật đặc biệt, thường nằm dưới bề mặt của lá, vỏ cây hoặc vỏ quả, sử dụng năng lượng từ mặt trời và các yếu tố từ không khí, đất và nước. Nếu cây được nghiền nhỏ, tinh chất và hương thơm độc đáo  sẽ được giải phóng.

Khi những tinh chất được chiết xuất từ thực vật theo cách tự nhiên, chúng trở thành tinh dầu. Tinh dầu có thể được chưng cất, chiết xuất bằng hơi nước và/hoặc nước hoặc được ép cơ học. Dầu được làm từ các quy trình hóa học không được coi là tinh dầu.

Có rất nhiều loại tinh dầu được sử dụng trong liệu pháp mùi hương, bao gồm các loại tinh dầu của hoa cúc La Mã, hoa lily, hoa oải hương, tràm trà, chanh, tuyết tùng và cam bergamot.

Mỗi loại tinh dầu có thành phần hoá học khác nhau ảnh hưởng đến mùi vị, cách hấp thụ và cách sử dụng trên cơ thể. Ngay cả những loại tinh dầu từ các giống cây trong cùng một loài cũng có thể có thành phần hoá học khác nhau. Tương tự với cây trồng được trồng hoặc thu hoạch theo những cách hoặc địa điểm khác nhau cũng có thành phần hoá học khác nhau.

Tinh dầu có nồng độ rất cao. Ví dụ, cần khoảng 220 lbs (khoảng 99 kg) hoa oải hương để chiết xuất khoảng 1 pound (khoảng 0,45 kg) tinh dầu. Tinh dầu rất dễ bay hơi, bốc hơi nhanh khi tiếp xúc với không khí.

Lịch sử của việc khám phá và sử dụng liệu pháp mùi hương là một cách điều trị bổ sung và thay thế cho bệnh ung thư như thế nào?

Những cây có hương thơm được sử dụng trong các phương pháp chữa bệnh từ hàng nghìn năm qua ở nhiều nền văn hóa, bao gồm cả Trung Quốc, Ấn Độ và Ai Cập cổ đại. Các phương pháp chiết xuất tinh dầu từ thực vật lần đầu tiên được phát hiện ra từ thời Trung Cổ.

Lịch sử của liệu pháp mùi hương hiện đại bắt đầu vào đầu thế kỷ 20, khi nhà hoá học người Pháp Rene Gattefosse đặt ra thuật ngữ “liệu pháp mùi hương” và nghiên cứu tác động của tinh dầu trên nhiều loại bệnh tật.

Trong những năm 1980 và 1990, liệu pháp mùi hương được tái khám phá tại các nước phương Tây vì người ta bắt đầu quan tâm đến thuốc bổ sung và thuốc thay thế (CAM).

Học thuyết đằng sau tuyên bố rằng liệu pháp mùi hương rất hữu ích trong điều trị ung thư là gì?

Liệu pháp mùi hương hiếm khi được khuyến cáo làm phương pháp điều trị ung thư mà thường là một hình thức chăm sóc hỗ trợ để điều trị các triệu chứng của ung thư hoặc các phản ứng phụ khi điều trị bằng thuốc.

Có nhiều học thuyết khác nhau về cách thức hoạt động của liệu pháp này và các loại tinh dầu. Học thuyết hàng đầu đó là các thụ thể mùi trong mũi có thể phản ứng với mùi của tinh dầu bằng cách gửi thông điệp hóa học dọc theo các đường dẫn truyền thần kinh tới hệ viền  não bộ, gây ảnh hưởng đến tâm trạng và cảm xúc. Nghiên cứu hình ảnh trên người cho thấy những ảnh hưởng của mùi trên hệ viền  não bộ và đường dẫn cảm xúc của nó.

Cách sử dụng liệu pháp mùi hương?

Liệu pháp mùi hương được sử dụng theo nhiều cách bao gồm:

• Hít gián tiếp (bệnh nhân hít bằng cách sử dụng bộ khuếch tán tinh dầu trong phòng hoặc đặt thuốc nhỏ giọt gần đó).
• Hít trực tiếp (bệnh nhân hít các loại tinh dầu bằng cách sử dụng một ống hít riêng với các giọt tinh dầu nổi trên bề mặt nước nóng) để điều trị nhức đầu do viêm xoang.
• Massage bằng liệu pháp mùi hương (massage tinh dầu, được pha loãng trong dầu dẫn, lên da).
• Thoa tinh dầu lên da bằng cách kết hợp với muối tắm, kem dưỡng da hoặc chườm.

Liệu pháp mùi hương hiếm khi được dùng bằng đường miệng

Có một số loại tinh dầu được lựa chọn để điều trị các trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, các loại tinh dầu được sử dụng và cách thức kết hợp có thể khác nhau, tùy thuộc vào kinh nghiệm và trình độ đào tạo của các chuyên gia. Việc thiếu các phương pháp tiêu chuẩn đã dẫn đến một số nghiên cứu mâu thuẫn về tác động của liệu pháp mùi hương.

Đã có bất kỳ nghiên cứu tiền lâm sàng nào (trong phòng thí nghiệm hoặc trên động vật) được tiến hành trên các cá thể  sử dụng liệu pháp mùi hương hay chưa?

Nhiều nghiên cứu về các loại tinh dầu đã phát hiện ra rằng chúng có tác dụng kháng khuẩn khi dùng trên da. Một số loại tinh dầu có hoạt tính chống virus herpes simplex. Một số khác lại có hoạt động chống nấm trong bệnh nhiễm nấm âm đạo và hầu họng. Ngoài ra, các nghiên cứu ở chuột cho thấy các loại tinh dầu khác nhau có tác dụng giúp bình tĩnh hoặc kích thích. Khi chuột được tiếp xúc với một số loại nước hoa trong điều kiện căng thẳng, hành vi và các phản ứng miễn dịch của chúng được cải thiện.

Một nghiên cứu cho thấy sau khi hít các loại tinh dầu, các dấu hiệu của các hợp chất thơm đã được tìm thấy trong máu, cho thấy liệu pháp mùi hương có tác động trực tiếp lên cơ thể giống như một loại thuốc, ngoài tác động gián tiếp qua hệ thống thần kinh trung ương.

Đã có bất kỳ nghiên cứu lâm sàng nào (trên người) được tiến hành trên các cá thể sử dụng liệu pháp mùi hương hay chưa?

Các thử nghiệm lâm sàng về liệu pháp mùi hương chủ yếu  nghiên cứu việc sử dụng trong điều trị căng thẳng, lo lắng và các bệnh liên quan đến sức khoẻ khác nhau ở bệnh nhân mắc các bệnh nghiêm trọng. Một số thử nghiệm lâm sàng về liệu pháp mùi hương ở bệnh nhân ung thư được công bố với nhiều kết quả hỗn hợp.

Một vài nghiên cứu trước đây cho thấy liệu pháp mùi hương có thể cải thiện chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân bị ung thư. Một số bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp mùi hương đã báo cáo những triệu chứng được cải thiện như buồn nôn hoặc đau và  huyết áp, nhịp tim và tần số hô hấp thấp hơn.

Các nghiên cứu về massage trong liệu pháp mùi hương đưa ra các kết quả hỗn hợp với một số nghiên cứu báo cáo sự cải thiện trong tâm trạng, lo lắng, cơn đau, táo bón và các nghiên cứu khác báo cáo không gây ảnh hưởng.

Một nghiên cứu về việc sử dụng tinh dầu cam bergamot dạng hít ở trẻ em và thanh thiếu niên được ghép tế bào gốc đã báo cáo rằng có sự gia tăng cảm giác lo lắng, buồn nôn và không ảnh hưởng đến cơn đau. Phụ huynh sử dụng liệu pháp mùi hương và phụ huynh sử dụng  giả dược cho thấy rằng họ ít lo lắng hơn sau khi con cái họ được cấy ghép tế bào gốc. Trong một nghiên cứu trên những bệnh nhân trưởng thành nhận cấy ghép tế bào gốc, việc nếm hoặc ngửi mùi những miếng cam đã cắt lát đạt hiệu quả hơn trong việc làm giảm buồn nôn, co giật và ho so với việc hít phải loại tinh dầu cam.

Một nghiên cứu nhỏ về tinh dầu tràm trà như  một phương pháp điều trị tại chỗ để làm sạch vi khuẩn MRSA đề kháng trên da bệnh nhân ở bệnh viện cho thấy rằng tinh dầu này có hiệu quả như biện pháp điều trị tiêu chuẩn. Các loại tinh dầu kháng khuẩn đã được nghiên cứu nhằm làm giảm mùi hôi ở vết loét hoại tử.

Không có nghiên cứu nào trong các tài liệu khoa học hay thảo luận y khoa về liệu pháp mùi hương có tác dụng như một phương pháp điều trị ung thư đặc biệt.

Có bất kỳ phản ứng phụ hoặc rủi ro nào được báo cáo khi dùng liệu pháp mùi hương hay không?

Thử nghiệm an toàn khi dùng tinh dầu cho thấy có rất ít tác dụng phụ hoặc rủi ro xấu khi sử dụng tinh dầu theo chỉ dẫn. Một số loại tinh dầu được phê duyệt để trở thành các thành phần trong thực phẩm và được phân loại là GRAS (thường được công nhận là an toàn) của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, trong giới hạn cụ thể. Không nên nuốt một lượng lớn tinh dầu.

Phản ứng dị ứng và kích ứng da có thể xảy ra ở các chuyên gia liệu pháp mùi hương hoặc ở bệnh nhân, đặc biệt là khi tinh dầu tiếp xúc với da trong thời gian dài. Sự nhạy cảm với ánh nắng có thể phát triển khi dùng tinh dầu họ cam chanh hoặc các loại dầu khác trên da trước khi ra nắng.

Người ta tìm thấy  một số hiệu ứng giống như hoóc môn trên tinh dầu oải hương và tràm trà. Chúng gây nên các hiệu ứng tương tự như estrogen (hormone sinh dục nữ) và cũng làm tắc nghẽn hoặc làm giảm tác dụng của androgens (hoóc môn sinh dục nam). Theo thông tin từ một nghiên cứu, dùng tinh dầu oải hương và tinh dầu tràm trà trên da trong một thời gian dài có thể làm phát triển vú ở nam giới chưa đến tuổi dậy thì. Khuyến cáo bệnh nhân có khối u cần estrogen để phát triển, tránh sử dụng tinh dầu oải hương và tràm trà.

Liệu pháp mùi hương có được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận để sử dụng như một phương pháp điều trị ung thư ở Hoa Kỳ hay không?

Liệu pháp mùi hương không cần sự chấp thuận của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ vì không có tuyên bố cụ thể nào được thực hiện để điều trị bệnh ung thư hoặc các bệnh khác.

Liệu pháp mùi hương không được quy định bởi luật pháp tiểu bang và không có giấy phép yêu cầu để thực hành liệu pháp mùi hương ở Hoa Kỳ. Các chuyên gia thường kết hợp liệu pháp mùi hương với một lĩnh vực khác mà họ được cấp phép, ví dụ như liệu pháp xoa bóp, chăm sóc điều dưỡng có đăng ký, châm cứu hoặc liệu pháp thiên nhiên. Một số khóa học về liệu pháp mùi hương dành cho các nhà cung cấp dịch vụ y tế cung cấp các giờ học y tế theo tín chỉ và bao gồm việc thực hành nghiên cứu và đo lường kết quả.

Hiệp hội quốc gia về liệu pháp mùi hương toàn diện (www.naha.org) và Hiệp hội các nhà liệu pháp mùi hương quốc tế (www.alliance-aromatherapists.org) là hai tổ chức có tiêu chuẩn giáo dục quốc gia của các nhà liệu pháp mùi hương.

Hiệp hội liệu pháp quốc gia về liệu pháp mùi hương toàn diện (NAHA) lên kế hoạch để được cấp chứng nhận liệu pháp mùi hương theo tiêu chuẩn tại Hoa Kỳ. Có rất nhiều trường cung cấp chương trình đào tạo chứng chỉ được NAHA chấp thuận. Danh sách các trường này có thể tìm thấy tại địa chỉ http://www.naha.org/schools_level_one_two.htm. Các kỳ thi quốc gia về liệu pháp mùi hương được tổ chức mỗi năm hai lần.

Liên đoàn các nhà liệu pháp mùi hương Canada (www.cfacanada.com) chứng nhận cho các nhà liệu pháp mùi hương tại Canada. Truy cập trang web của Liên đoàn các nhà liệu pháp mùi hương quốc tế (www.ifaroma.org/) để biết danh sách các chương trình liệu pháp mùi hương quốc tế.

Thông tin Công khai WebMD từ Viện Ung thư Quốc gia

Thông tin này không nhằm mục đích thay thế lời khuyên của bác sĩ. Healthwise từ chối mọi trách nhiệm pháp lý đối với các quyết định của bạn dựa trên thông tin này. Một số tài liệu trong CancerNet ™  từ các ấn phẩm có bản quyền của những người khiếu nại bản quyền có liên quan. Người sử dụng CancerNet ™ được giới thiệu đến các ấn phẩm xuất hiện trong các trích dẫn thư mục, cũng như các thông báo bản quyền xuất hiện trong ấn phẩm gốc, tất cả đều được lập dưới đây bằng tài liệu tham khảo.