Vắc-xin phòng tránh virus Rota cho trẻ sơ sinh

Út Em chào các mẹ.

Dưới kính hiển vi, virus Rota có hình giống như cái bánh xe và cũng có thể thấy rằng nó di chuyển vòng vòng không khác gì bánh xe.

Loại virus gây khó chịu và tiềm ẩn nguy cơ tử vong này là nguyên nhân của viêm dạ dày ruột cấp tính nguy hiểm kèm theo tiêu chảy và nôn mửa, thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. May mắn thay, có 2 loại vắc-xin Rota có thể bảo vệ trẻ khỏi loại bệnh này.

Nhiễm virus Rota nghiêm trọng thế nào?

Trước khi nói đến vắc-xin Rota, virus Rota gây nên 200.000 ca cấp cứu với hơn 55.000 ca nhập viện và 60 đến 65 trường hợp bị chết mỗi năm ở Mỹ. Trên thế giới, đây là nguyên nhân của bệnh tiêu chảy nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, dẫn đến 2 triệu ca nhập viện và hơn 500.000 trẻ dưới 5 tuổi tử vong hàng năm.

Số trẻ chết do virus Rota chiếm từ 4% – 8% trong tổng số trẻ dưới 5 tuổi bị chết vì mọi nguyên nhân. Những trẻ lớn tuổi hơn hoặc người già cũng có thể bị nhiễm virus này nhưng bệnh thường nhẹ hơn.

Tại Việt Nam, mãi đến năm 1980 mới nghiên cứu và xác định virus Rota là nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy ở trẻ em. Đó là một bệnh rất phổ biến đứng thứ hai sau nhiễm trùng hô hấp cấp tính ở trẻ em.

Ở miền Bắc, bệnh thường xảy ra vào mùa đông kéo dài tới mùa xuân (khi thời tiết mưa, lạnh, ẩm ướt). Ở miền Nam, bệnh xảy ra quanh năm, nhiều nhất là vào tháng ba và tháng chín.

Tại Việt Nam có khoảng 56% số trẻ nhập viện do viêm dạ dày ruột cấp là do nhiễm virus Rota. Theo một khảo sát tại Bệnh viện Nhi đồng 1, ở nhóm trẻ nhập viện vì tiêu chảy cấp có đến 67.4% trẻ bị nhiễm Rotavirus.

Trong 5 năm đầu đời, hầu như không trẻ nào thoát khỏi tiêu chảy cấp do virus Rota, 95% trẻ mắc ít nhất một lần tiêu chảy cấp do virus Rota.

Bệnh do virus Rota có khả năng lây cao. Loại virus này xuất hiện trong phân của người bị nhiễm và có thể sống sót trong một thời gian dài trên các bề mặt bẩn bao gồm tay người.

Trẻ em thường bị nhiễm virus này khi chạm tay vào thứ gì đó bẩn rồi đưa tay vào miệng. Sự lây lan của virus Rota diễn ra phổ biến ở bệnh viện hoặc những trung tâm chăm sóc hàng ngày vì nó có thể lây từ trẻ này sang trẻ khác.

Nó cũng dễ dàng lây từ người chăm sóc cho trẻ, đặc biệt khi họ thay nhiều lượt tã mà không rửa tay sau mỗi lần thay.

Triệu chứng của việc bị nhiễm virus Rota (có thể kéo dài đến 8 ngày) đó là:

• Sốt
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Đau bụng
• Tiêu chảy thường xuyên

Nếu trẻ bị nặng, bệnh tiêu chảy sẽ gây mất nước và sự mất nước này khiến trẻ phải nhập viện, có nguy cơ tử vong.

Tiêm vắc-xin phòng bệnh virus Rota như thế nào?

Có hai nhãn hiệu của vắc-xin phòng virus Rota là RotaTeq (RV5) và Rotarix (RV1). Cả hai loại này đều dùng đường uống chứ không phải tiêm.

Chỉ có một điều khác nhau giữa chúng là liều lượng uống: với RotaTeq yêu cầu cần uống ba liều ở độ 2 – 4 – 6 tháng tuổi còn Rotarix chỉ uống hai liều lúc 2 tháng và 4 tháng tuổi.

Vắc-xin này có thể được uống cùng thời gian với những vắc-xin khác và Viện nhi khoa Mỹ khuyến cáo rằng vắc-xin Rota nên được uống như là một phần tạo sự miễn dịch cho trẻ nhỏ.

Hiệu quả của vắc-xin Rota

Nhiều nghiên cứu về vắc-xin Rota chỉ ra rằng nó có thể ngăn ngừa 74% việc nhiễm virus Rota. Quan trọng hơn, nó cũng giúp phòng tránh gần 98% các bệnh lây nhiễm nghiêm trọng và 96% các ca nhập viện vì virus Rota.

Theo nghiên cứu của bệnh viện Masschusetts, trong 2 năm, số lượng người nhiễm virus Rota đã giảm từ 65 người xuống còn 3 người.

Liệu vắc-xin Rota có an toàn không?

Trước khi được áp dụng thực tế, vắc-xin Rota đã được thử nghiệm trên 70.000 trẻ và đều an toàn. Tuy nhiên, loạt vắc-xin trước đó được gọi là Rotashield đã bị loại bỏ khỏi thị trường sau hai năm sử dụng bởi vì các chuyên gia phát hiện ra nó làm tăng nguy cơ bị lồng ruột – trường hợp ruột non bị gấp lại bên trong phần khác của ruột và có nguy cơ gây tắc ruột.

Hiện nay, vắc-xin RotaTeq và Rotarix chưa thấy xuất hiện tình trạng làm tăng nguy cơ trên và vẫn được cho là an toàn.

Tác dụng phụ của vắc-xin Rota là gì?

Bất kỳ vắc-xin nào cũng có tác dụng phụ gây phản ứng dị ứng. Dấu hiệu có phản ứng dị ứng thường là:

• Khó thở
• Thở khò khè
• Nổi mề đay
• Người nhợt nhạt, xanh xao
• Tim đập nhanh

Tuy nhiên với vắc-xin Rota, nguy cơ bị phản ứng nghiêm trọng là rất nhỏ. Phần lớn các trẻ uống vắc-xin này không hề xảy ra vấn đề gì. Tuy nhiên, vẫn có những tác dụng phụ nhẹ tạm thời sau khi uống như:

• Tăng sự cáu kỉnh
• Tiêu chảy
• Nôn

Một số trẻ không nên uống vắc-xin Rota

Trường hợp trẻ nào mà đã từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng trong liều uống trước đó của vắc-xin này thì không nên cho uống liều nữa.

Nếu trẻ bị bệnh nặng hay nhẹ tại thời điểm lịch uống vắc-xin thì các mẹ cũng nên chờ khi trẻ khỏi trước khi cho uống nhé.

Hơn nữa, trung tâm ngăn ngừa và kiểm soát dịch bệnh (CDC) cũng khuyến cáo các mẹ nên để bác sĩ kiểm tra trước nếu thấy hệ thống miễn dịch của trẻ bị kém.

—

Nguồn:

1. WebMD –  Phạm Thị Thủy dịch – Út Em Shop sở hữu nội dung tiếng Việt
2. Nguyễn Hải Nam, Khoa Dịch tễ, Viện Pasteur Nha Trang – Ykhoa dot net