Dữ liệu số 293 của Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, tháng 12/2017
Tác giả: Thạc sỹ Kenneth D. Kochanek, Cử nhân khoa học Sherry L. Murphy, Bác sĩ y khoa Jiaquan Xu, và Tiến sỹ Elizabeth Arias.
Những phát hiện chính
Dữ liệu từ Hệ thống thống kê quan trọng của quốc gia:
- Tuổi thọ trung bình của dân số Mỹ trong năm 2016 là 78,6 năm, giảm 0,1 năm so với năm 2015.
- Tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi giảm 0,6% từ 733,1 ca tử vong/100.000 dân trong năm 2015 xuống 728,8 trường hợp vào năm 2016.
- Tỷ lệ tử vong theo độ tuổi cụ thể từ năm 2015-2016 tăng đối với nhóm trẻ tuổi hơn và giảm ở nhóm lớn tuổi hơn.
- 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong năm 2016 vẫn không khác gì so với năm 2015, tuy nhiên những vụ tai nạn không có chủ đích đã leo lên vị trí thứ ba, còn các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới thì trở thành nguyên nhân chính thứ tư.
- Tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh trong năm 2016 là 567,0 trẻ tử vong/100.000 trẻ sinh sống, không chênh lệch nhiều so với tỷ lệ của năm 2015.
- 10 nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ sơ sinh trong năm 2016 không có gì thay đổi so với năm 2015.
Báo cáo này cho biết dữ liệu về số ca tử vong và tỷ lệ tử vong theo các đặc điểm nhân khẩu học và y tế ở Mỹ trong năm 2016. Những dữ liệu này cung cấp thông tin về mẫu tử vong của người Mỹ theo các biến như giới tính, chủng tộc và dân tộc, cũng như nguyên nhân dẫn đến tử vong. Các yếu tố như tuổi thọ trung bình ước tính, tỷ lệ tử vong theo độ tuổi cụ thể, tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi của các nhóm chủng tộc-dân tộc-giới tính, 10 nguyên nhân chính gây tử vong, cùng 10 nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong ở trẻ sơ sinh đều được phân tích bằng cách so sánh dữ liệu cuối cùng của hai năm 2015 và 2016.
Chúng ta có thể sống được bao lâu?
Từ năm 2015-2016, tuổi thọ trung bình từ lúc sinh của tổng dân số Mỹ đã giảm 0,1 năm từ 78,7 xuống còn 78,6 (biểu đồ 1). Tuổi thọ trung bình của nam giới nước này từ 76,3 trong năm 2015 giảm 0,2 năm xuống còn 76,1 vào năm 2016. Còn với nữ giới thì tuổi thọ trung bình vẫn duy trì ở mức 81,1.
Tuổi trọ trung bình của nữ giới trước giờ vẫn luôn cao hơn so với nam giới. Từ năm 2015-2016, sự khác biệt về tuổi thọ trung bình giữa nữ giới và nam giới đã tăng 0,2 năm từ 4,8 lên 5,0.
So với năm 2015 thì đến năm 2016, tuổi thọ trung bình ở độ tuổi 65 của tổng dân số đã tăng 0,1 năm lên 19,4. Tuổi thọ trung bình ở độ tuổi 65 đối với nữ giới là 20,6 (tăng 0,1 năm), còn của nam giới thì vẫn giữ nguyên ở mức 18,0. Sự khác biệt trong tuổi thọ trung bình ở độ tuổi 65 giữa nữ giới và nam giới từ năm 2015-2016 tăng từ 0,1 năm từ 2,5 lên 2,6.
Biểu đồ 1. Tuổi thọ trung bình ở các độ tuổi được chọn, theo giới tính: Mỹ, 2015 và 2016
Ghi chú: Tuổi thọ trung bình cho năm 2015 đã được sửa đổi bằng cách sử dụng dữ liệu đã cập nhật của Medicare (chương trình bảo hiểm y tế quốc gia của Mỹ); do đó, số liệu có thể sẽ khác so với số liệu đã được công bố trước đó.
Nguồn: Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia (NCHS), Hệ thống thống kê quan trọng của quốc gia, Tử vong.
Tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi với các nhóm chủng tộc-dân tộc-giới tính là gì?
Tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi của tổng dân số giảm 0,6% từ 733,1/100.000 dân trong năm 2015 xuống còn 728,8 vào năm 2016 (biểu đồ 2). Tuy nhiên, từ năm 2015-2016, tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi lại tăng 1,0% với nhóm nam giới da màu không phải người gốc Tây Ban Nha. Tử suất hiệu chỉnh theo tuổi ở nhóm nữ giới da trắng không có gốc Tây Ban Nha giảm 1,1%. Tỷ lệ này chênh lệch không đáng kể ở nhóm nữ giới da màu và nam giới da trắng (tất cả đều không có gốc Tây Ban Nha), cũng như nam giới và nữ giới người Tây Ban Nha từ năm 2015-2016.
Biểu đồ 2. Tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi với các nhóm dân số đã được chọn: Mỹ, 2015-2016
1Tử suất tử vong hiệu chỉnh theo tuổi giảm đáng kể về mặt thống kê (có ý nghĩa thống kê) từ năm 2015-2016 (p < 0,05)
2Tử suất tử vong hiệu chỉnh theo tuổi tăng đáng kể về mặt thống kê (có ý nghĩa thống kê) từ năm 2015-2016 (p < 0,05)
Nguồn: Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia, Hệ thống thống kê quan trọng của quốc gia, Tử vong.
Tỷ lệ tử vong theo độ tuổi cụ thể với tổng dân số
Tỷ lệ tử vong tăng đáng kể từ năm 2015-2016 với các nhóm tuổi 15-24 (7,8%), 25-34 (10,5%), 35-44 (6,7%), và 55-64 (1,0%) (biểu đồ 3).
Tỷ lệ tử vong giảm đáng kể ở các nhóm tuổi 65-74 (0,5%), 75-84 (2,3%), và từ 85 tuổi trở lên (2,1%).
Biểu đồ 3. Tỷ lệ tử vong của toàn bộ dân số, theo nhóm tuổi: Mỹ, 2015-2016
1Tỷ lệ tử vong theo độ tuổi cụ thể tăng đáng kể về mặt thống kê (có ý nghĩa thống kê) từ năm 2015-2016 (p < 0,05)
2Tỷ lệ tử vong theo độ tuổi cụ thể giảm đáng kể về mặt thống kê (có ý nghĩa thống kê) từ năm 2015-2016 (p < 0,05)
Lưu ý: Tỷ lệ được vẽ trên thang đô Logarit.
Nguồn: Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia, Hệ thống thống kê quan trọng của quốc gia, Tử vong.
Những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu
10 nguyên nhân chính dẫn đến tử vong trong năm 2016 (bệnh tim, ung thư, tai nạn/chấn thương không có chủ đích, các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới, đột quỵ, bệnh Alzheimer, tiểu đường, bệnh cúm và viêm phổi, bệnh thận, và tự tử) vẫn không khác gì so với năm 2015, mặc dù đã có hai nguyên nhân đổi thứ hạng cho nhau. Các vụ tai nạn/chấn thương không chủ đích, xếp thứ tư hồi năm 2015, đã leo lên vị trí thứ ba vào năm 2016, trong khi các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới, nguyên nhân chính thứ ba gây tử vong vào năm 2015, đến năm 2016 lại tụt xuống vị trí thứ tư (biểu đồ 4). 10 nguyên nhân này chiếm tới 74,1% tổng số ca tử vong ở Mỹ vào năm 2016.
Từ năm 2015-2016, tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi đã giảm đối với 7 trên 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, và tăng với 3 nguyên nhân còn lại. Tỷ lệ này giảm 1,8% với bệnh tim, 1,7% với bệnh ung thư, 2,4% với các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới, 0,8% cho đột quỵ, 1,4% cho tiểu đường, 11,2% cho bệnh cúm và viêm phổi, và cuối cùng là 2,2% với bệnh thận. Nó tăng 9,7% đối với các vụ tai nạn/chấn thương không chủ đích, 3,1% với bệnh Alzheimer, và 1,5% với các vụ tự sát.
Biểu đồ 4. Tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi đối với 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu của năm 2016: Mỹ, 2015-2016
1Tử suất hiệu chỉnh theo tuổi giảm đáng kể về mặt thống kê (có ý nghĩa thống kê) từ năm 2015-2016 (p < 0,05)
2Tử suất hiệu chỉnh theo tuổi tăng đáng kể về mặt thống kê (có ý nghĩa thống kê) từ năm 2015-2016 (p < 0,05)
Lưu ý: Có tổng cộng 2.744.248 trường hợp tử vong thường trú đã được đăng ký ở Mỹ vào năm 2016. 10 nguyên nhân hàng đầu chiếm 74,1% tổng số ca tử vong tại Mỹ trong năm 2016. Các xếp hạng dành cho dữ liệu năm 2015 không được hiển thị. Nguyên nhân gây tử vong được xếp hạng theo số lượng người chết.
Nguồn: Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia, Hệ thống thống kê quan trọng của quốc gia, Tử vong.
Những nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ sơ sinh
Tử suất trẻ sơ sinh (IMR) – tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong so với trẻ sơ sinh sống trong một năm nhất định – nhìn chung được coi là chỉ số có ích đối với sức khỏe tổng thể của dân số. IMR thay đổi từ 589,5 trẻ sơ sinh tử vong/100.000 trẻ sống trong năm 2015 xuống 587,0 vào năm 2016, nhưng mức giảm này không có ý nghĩa về mặt thống kê.
10 nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ sơ sinh trong năm 2016 chiếm 67,5% tổng số trường hợp trẻ sơ sinh tử vong ở Mỹ. Những nguyên nhân này vẫn không thay đổi so với năm 2015 (biểu đồ 5). Từ năm 2015-2016, IMR do biến chứng của người mẹ giảm 7,3% từ 38,3 trẻ sơ sinh tử vong/100.000 trẻ sống xuống còn 35,5. Tỷ lệ tử vong vì các nguyên nhân chính còn lại không chênh lệch nhiều.
Biểu đồ 5. Tử suất trẻ sơ sinh vì 10 nguyên nhân hàng đầu trong năm 2016: Mỹ, 2015-2016
1Tử suất giảm đáng kể về mặt thống kê từ năm 2015-2016 (p < 0,05)
Lưu ý: Có tổng cộng 23.161 trẻ nhỏ dưới 1 tuổi tử vong vào năm 2016 ở Mỹ, với tỷ lệ 587,0 trẻ sơ sinh tử vong/100.000 trẻ sinh sống. 10 nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ sơ sinh trong năm 2016 chiếm 67,5% tổng số ca tử vong ở trẻ sơ sinh của Mỹ. Năm 2015 có tổng cộng 23.455 trẻ sơ sinh tử vong, với tử suất là 589,5 trẻ sơ sinh tử vong/100.000 trẻ sống. Xếp hạng cho dữ liệu của năm 2015 không được hiển thị. Các nguyên nhân gây tử vong được xếp hạng theo số lượng trẻ qua đời.
Nguồn: Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia, Hệ thống thống kê quan trọng của quốc gia, Tử vong.
Tóm tắt sơ lược
Năm 2016, có tổng cộng 2.744.248 trường hợp tử vong thường trú được đăng ký ở Mỹ – nhiều hơn năm 2015 là 31.618 ca. Từ năm 2015-2016, tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi của toàn bộ dân số giảm 0,6%, nhưng tuổi thọ trung bình từ khi sinh lại giảm 0,1 năm. Tỷ lệ tử vong theo độ tuổi cụ thể từ năm 2015-2016 tăng ở nhóm trẻ tuổi hơn và giảm đối với nhóm cao tuổi hơn. Tử suất hiệu chỉnh theo tuổi giảm với nhóm nữ giới da trắng và tăng ở nhóm nam giới da đen (cả hai nóm này đều không phải người gốc Tây Ban Nha).
10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong năm 2016 không có gì khác so với năm 2015, mặc dù đã có hai nguyên nhân đổi thứ hạng cho nhau. Các vụ tai nạn/chấn thương không chủ đích leo từ vị tri thứ tư của năm 2015 lên vị trí thứ ba vào năm 2016, trong khi đó thì nguyên nhân chính thứ ba của năm 2015 là các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới lại hạ xuống một bậc vào năm 2016.
Tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi giảm đối với bảy nguyên nhân chính và tăng với ba nguyên nhân còn lại. Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh giảm 0,1 năm từ 78,7 xuống còn 78,6 giữa hai năm 2015 và 2016, chủ yếu là bởi sự gia tăng tỷ lệ tử vong do các vụ tai nạn/chấn thương không chủ đích, tự sát, và bệnh Alzheimer; trong đó, tai nạn/chấn thương không chủ đích đóng góp nhiều nhất vào sự gia tăng này. Đây là năm thứ hai liên tiếp chứng kiến sự thuyên giảm của tuổi thọ trung bình. Những sự thay đổi trong tỷ lệ tử vong ở các độ tuổi trẻ hơn tác động đến tuổi thọ trung bình mạnh mẽ hơn là những thay đổi xuất hiện ở các độ tuổi lớn hơn. Sự gia tăng tử suất ở các nhóm trẻ tuổi hơn từ năm 2015-2016 đã làm giảm tuổi thọ trung bình được quan sát trong giai đoạn đó.
Trong năm 2016, có tổng cộng 23.161 trẻ dưới 1 tuổi tử vong, ít hơn năm 2015 là 294 ca. Những nguyên nhân chính yếu gây tử vong ở trẻ sơ sinh trong hai năm 2015 và 2016 là y hệt nhau. Chỉ có một thay đổi đáng kể duy nhất ở 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ sơ sinh, và đó là IMR do biến chứng từ người mẹ đã giảm mạnh 7,3%.
Định nghĩa
Nguyên nhân gây tử vong: Dựa vào thông tin y tế – bao gồm chẩn đoán thương tích và nguyên nhân gây chấn thương bên ngoài – thuật ngữ này được ghi vào giấy chứng tử ở Mỹ. Thông tin này được phân loại và mã hóa theo Phân loại Thống kê Bệnh tật và Các vấn đề sức khỏe liên quan Quốc tế, Sửa đổi lần thứ 10. (ICD-10).
Tỷ lệ tử vong (tử suất): Trong bài này là dành cho năm 2016, dựa vào ước tính dân số vào ngày 1/7/2016, nhất quán với điều tra dân số trong ngày 1/4/2010. Những ước tính dân số này (cũng như số liệu của cuộc điều tra dân số 2010) có thể được tìm thấy trên trang web của Trung tâm Thông kê Y tế Quốc gia (NCHS). Tỷ lệ tử vong hiệu chỉnh theo tuổi rất hữu ích khi so sánh các quần thể người với nhau, vì nó loại bỏ khuynh hướng thiên vị tiềm năng mà có thể xảy ra khi các quần thể người được đánh giá có cấu trúc tuổi khác nhau. NCHS sử dụng phương pháp chuẩn hóa trực tiếp; các bạn có thể tham khảo dữ liệu tử vong cuối cùng của năm 2015.
Tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh (tử suất trẻ sơ sinh -IMR): Được tính bằng cách chia số trẻ sơ sinh tử vong trong một năm với số trẻ sinh sống đã được đăng ký trong cùng giai đoạn đó. IMR là chỉ số được sử dụng rộng rãi nhất để đánh giá nguy cơ tử vong trong năm đầu tiên của cuộc đời.
Nguyên nhân gây tử vong hàng đầu: Được xếp hạng theo số ca tử vong vì những nguyên nhân có thể xếp hạng.
Tuổi thọ trung bình: Là số năm ước tính (dự kiến) còn lại của cuộc đời ở một độ tuổi nhất định. Nó được ký hiệu là ex, tức là số trung bình các năm tiếp theo của cuộc đời cho một người nào đó đang ở độ tuổi x. Ước tính tuổi thọ trung bình cho năm 2016 dựa vào một phương pháp được thực hiện lần đầu với dữ liệu tử vong cuối cùng của năm 2008. Tuổi thọ trung bình cho năm 2015 được sửa đổi bằng cách sử dụng dữ liệu của Medicare; do đó, số liệu có thể không giống với số liệu đã được công bố trước đó. Tuổi thọ trung bình của năm 2016 có thể thay đổi một chút khi dữ liệu của Medicare được cập nhật.
Nguồn dữ liệu và phương pháp
Dữ liệu trình bày trong báo cáo này phản ánh thông tin được Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia thu thập cho hai năm 2015 và 2016 từ giấy chứng tử của tất cả 50 tiểu bang và quận Columbia, và được tổng hợp thành dữ liệu quốc gia hay còn được biết đến như Hệ thống thống kê quan trọng của quốc gia. Mọi tử suất có trong báo cáo này dược tính toán dựa vào ước tính dân số sau hai lần tổng điều tra (lần thứ nhất là vào ngày 1/7/2015 và lần thứ hai là vào ngày 1/7/2016), cả hai đều thống nhất với cuộc điều tra dân số ngày 1/4/2010. Sự khác biệt giữa tỷ lệ tử vong được tính toán bằng cách sử dụng phép kiểm định z (phép thử nghiệm thống kê được dùng để xác định xem số bình quân của hai quần thể có khác nhau hay không khi đã biết hết phương sai và kích cỡ mẫu lớn) dạng hai đuôi (hai phía).
Đôi điều về các tác giả
Kenneth D. Kochanek, Sherry L. Murphy, Jiaquan Xu, và Elizabeth Arias đều đến từ Ban Số liệu thống kê quan trọng của Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia.
(Theo CDC, Hoa Kỳ – Người dịch: Tống Hải Anh, nhóm Hạ Mến, hướng dẫn ăn đúng)
