Đĩa ăn lành mạnh, do các chuyên gia của Trường Y tế Công cộng Harvard và Trường Y Harvard tạo ra, hướng người tiêu dùng đến những sự lựa chọn lành mạnh nhất trong các nhóm thực phẩm chính. Đĩa ăn của tôi do Bộ Nông nghiệp Mỹ khởi xướng, tuy đã được sửa đổi để phản ánh một số phát hiện chủ chốt, nhưng vẫn không cung cấp được bức tranh hoàn chỉnh nhất về lời khuyên dinh dưỡng cơ bản.
Đĩa ăn lành mạnh chủ yếu được dựa vào cơ sở khoa học sẵn có đáng tin cậy nhất và không phải chịu những áp lực liên quan đến chính trị hay thương mại từ các nhà vận động hành lang của ngành công nghiệp thực phẩm. Dưới đây là bảng so sánh mô hình Đĩa ăn lành mạnh với Đĩa ăn của tôi của Bộ Nông nghiệp Mỹ, theo từng phần cụ thể.
![]() |
![]() |
Ngũ cốc nguyên cám | Ngũ cốc |
Đĩa ăn lành mạnh khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn ngũ cốc nguyên cám và hạn chế ngũ cốc tinh luyện, vì ngũ cốc nguyên cám có nhiều lợi ích sức khỏe hơn. Trong cơ thể, ngũ cốc tinh luyện như bánh mì trắng và gạo trắng hoạt động cũng như đường vậy. Sau một thời gian, việc ăn quá nhiều các loại thực phẩm này có thể khiến người tiêu dùng khó kiểm soát cân nặng hơn và thậm chí làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim cũng như bệnh tiểu đường. Bạn đọc có thể tham khảo thêm tin bài của chúng tôi về ngũ cốc nguyên cám trong đường link ở trên. | Mặc dù ban đầu, Đĩa ăn của tôi không cho người tiêu dùng biết rằng ngũ cốc nguyên cám tốt cho sức khỏe hơn, nhưng kể từ sau đó nó đã được sửa đổi để khuyên người tiêu dùng nếu có tiêu thụ ngũ cốc thì ít nhất một nửa trong số đó cũng phải là ngũ cốc nguyên cám – bản cập nhật rất quan trọng! |
Protein lành mạnh | Protein |
Đĩa ăn lành mạnh khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn cá, thịt gia cầm, các loại đậu đỗ và hạt khô, những nguồn protein chứa các dưỡng chất tốt cho sức khỏe khác. Mô hình này cũng khuyên người tiêu dùng nên hạn chế thịt đỏ và tránh các loại thịt đã qua chế biến, vì những loại thực phẩm này dù chỉ ăn với số lượng ít nhưng ăn thường xuyên cũng có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh tim, tiểu đường, ung thư kết trực tràng, và gây tăng cân. Các bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin về việc chọn nguồn protein lành mạnh ở đây. | Phần protein trong mô hình Đĩa ăn của tôi có thể được lấp đầy bằng rất nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả bánh kẹp hamburger hoặc bánh kẹp xúc xích. Mặc dù mô hình này đã được sửa đổi để gợi ý người tiêu dùng trưởng thành ăn ít nhất 8 ounce (226g) hải sản nấu chín/tuần, song nó vẫn không trực tiếp chỉ ra rằng thịt đỏ và thịt đã qua chế biến là các loại thực phẩm đặc biệt có hại cho sức khỏe. |
Rau củ | Rau củ |
Mô hình Đĩa ăn lành mạnh khuyến khích việc tiêu thụ nhiều loại rau củ đa dạng, vì người Mỹ bị thiếu hụt nghiêm trọng trong lượng rau củ tiêu thụ – ngoại trừ khoai tây và khoai tây chiên. Khoai tây cực kỳ giàu tinh bột tiêu nhanh, và ảnh hưởng của chúng đối với lượng đường trong máu cũng tương tự như của ngũ cốc tinh luyện và đồ ngọt, vì vậy người tiêu dùng được khuyến nghị hạn chế ăn sản phẩm thực vật này. Bạn đọc có thể tham khảo thông tin về lợi ích của các loại rau củ ở đây. | Mô hình Đĩa ăn của tôi không phân biệt rạch ròi giữa khoai tây và các loại rau củ khác. |
Trái cây | Trái cây |
Mô hình Đĩa ăn lành mạnh khuyến nghị ăn nhiều loại hoa quả đa dạng màu sắc. Hiện có rất nhiều thông tin về lợi ích của hoa quả ở trên mạng mà bạn đọc có thể tham khảo thêm. | Mô hình Đĩa ăn của tôi cũng khuyến khích ăn trái cây. |
Các loại dầu tốt cho sức khỏe | (Không được bao gồm trong Đĩa ăn của tôi) |
Trong mô hình Đĩa ăn lành mạnh có xuất hiện hình ảnh của một chai dầu tốt cho sức khỏe, và nó khuyến khích người tiêu dùng sử dụng dầu ô liu, dầu hạt cải, cùng các loại dầu thực vật khác để nấu nướng, rưới lên salad, và cho thêm trực tiếp trong khi ăn. Những chất béo lành mạnh này giảm bớt nồng độ cholesterol có hại và rất có lợi cho tim mạch, thế nhưng hàng ngày người Mỹ vẫn không tiêu thụ đủ loại thực phẩm này. Mô hình này cũng khuyến nghị người tiêu dùng hạn chế sử dụng bơ và tránh các loại chất béo chuyển hóa. Các bạn có thể tìm đọc thêm thông tin về lợi ích của các loại chất béo và dầu tốt cho sức khỏe. | Mô hình Đĩa ăn của tôi của Bộ Nông nghiệp Mỹ không hề đề cập đến chất béo, và việc này có thể hướng người tiêu dùng đến các chế độ dinh dưỡng ít chất béo nhưng lại giàu carbohydrate gây khó khăn thêm cho việc kiểm soát cân nặng và làm trầm trọng tình trạng cholesterol trong máu. |
Nước | Sản phẩm làm từ sữa |
Đĩa ăn lành mạnh khuyến khích người tiêu dùng uống nước lọc, vì nó không chứa calo, hoặc cũng có thể thử cà phê hoặc trà (có ít hoặc không có đường) bởi đây cũng là những lựa chọn thay thế không có calo. Mô hình này khuyên người tiêu dùng không nên uống các loại đồ uống giàu đường, vì đây là những tác nhân chính góp phần dẫn đến đại dịch béo phì và tiểu đường. Nó cũng khuyến nghị cắt giảm lượng tiêu thụ sữa cùng với các sản phẩm làm từ sữa xuống còn 1-2 khẩu phần/ngày, vì lượng tiêu thụ cao đã được chứng minh là có khả năng làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt và ung thư buồng trứng; cũng theo mô hình này thì người tiêu dùng nên hạn chế uống nước ép, kể cả nước ép 100%, xuống 1 cốc nhỏ/ngày, vì nước ép chứa nhiều đường và calo tương đương các loại soda giàu đường. Các bạn có thể tìm hiểu thêm về các loại đồ uống lành mạnh, cũng như về canxi, sữa và sức khỏe ở đây. | Mô hình Đĩa ăn của tôi khuyến nghị việc tiêu thụ sữa cùng các sản phẩm làm từ sữa trong mỗi bữa ăn, mặc dù có rất ít nếu không muốn nói là chẳng hề có bằng chứng nào chứng minh được rằng việc tiêu thụ nhiều loại thực phẩm này có thể phòng chống loãng xương, trong khi đó lại có những bằng chứng đáng kể cho thấy rằng lượng sữa cùng các sản phẩm làm từ sữa tiêu thụ quá cao thể gây hại cho người tiêu dùng. Với các loại đồ uống giàu đường, mô hình này nói rằng nước ép 100% cũng được tính như một phần của nhóm trái cây. |
Năng vận động | (Không được đề cập trong Đĩa ăn của tôi) |
Hình người có dáng vẻ như đang chạy ở góc dưới cùng của mô hình Đĩa ăn lành mạnh là một lời nhắc nhở rằng việc tích cực duy trì hoạt động là một nửa bí quyết giúp kiểm soát cân nặng. Nửa còn lại là ăn theo một chế độ dinh dưỡng lành mạnh với những phần ăn vừa phải mà vẫn đáp ứng được nhu cầu calo của bạn. Các bạn có thể lên mạng tìm đọc thêm thông tin về việc duy trì hoạt động. | Mô hình Đĩa ăn của tôi không truyền tải bất cứ thông điệp nào liên quan đến hoạt động. |
(Theo: Harvard T.H. Chan, người dịch: Tống Hải Anh – nhóm Hạ Mến, hướng dẫn ăn đúng)