Rụng tóc từng mảng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rụng tóc từng mảng (Alopecia areata) là biểu hiện phổ biến của rối loạn tự miễn, thường dẫn đến hiện tượng rụng tóc không thể đoán trước.

Rụng tóc từng mảng ảnh hưởng tới 2% người dân Mỹ (khoảng 6,5 triệu người).

Hiện tượng này có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào không kể tuổi tác và giới tính.

Song, thực tế cho thấy các trường hợp phổ biến thường rơi vào độ tuổi trước 30.

Rụng tóc từng mảng trong Tiếng Anh là “Alopecia areata”. Trong đó, từ “alopecia “ (rụng tóc) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ, dịch nôm na là “bệnh cáo”, liên tưởng tới hiện tượng thay lông của loài cáo 2 lần trong năm. Từ “areata” nghĩa là xảy ra từng cụm hoặc tại các khu vực đã được khoanh vùng.

Trong khuôn khổ bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân và triệu chứng của chứng rụng tóc từng mảng, sự chẩn đoán và các cách điều trị khả thi:

Nội dung chính bao gồm:

• Rụng tóc từng mảng là gì?
• Nguyên nhân
• Triệu chứng
• Chẩn đoán
• Cách điều trị

Trước hết chúng ta hãy cùng điểm qua một vài thông tin nhanh về hiện tượng rụng tóc từng mảng. Một số thông tin bổ sung và chi tiết sẽ được đề cập sâu hơn ở phần sau của bài viết.

• 1 trong 5 người mắc chứng rụng tóc từng mảng đều có 1 thành viên trong gia đình mắc phải bệnh lý trên.
• Rụng tóc từng mảng xảy đến đột ngột, có khi chỉ vài ngày.
• Có ít bằng chứng khoa học hỗ trợ quan điểm rụng tóc từng mảng có nguyên nhân từ stress.
• Những người mắc chứng rụng tóc từng mảng với chỉ vài khu vực có tóc rụng thường sẽ tự khỏi mà không cần điều trị.
• Không có phương pháp chữa trị triệt để đối với chứng rụng tóc từng mảng.

Rụng tóc từng mảng là gì?

Rụng tóc từng mảng là một hiện tượng bệnh lý phổ biến lý không được xác định với đặc điểm: các mảng tóc/lông rụng trên da đầu, lông mày và phần râu trên mặt thường không đối xứng và không có sẹo.

Trong phần lớn các trường hợp, tóc rụng thành các vùng nhỏ. Ở hầu hết mọi người, tóc rụng chỉ vài mảng, tuy nhiên cũng có khi tình hình trở nên trầm trọng hơn.

Thỉnh thoảng, chứng rụng tóc từng mảng có thể dẫn tới rụng tóc toàn bộ trên da đầu (alopecia totalis) hoặc nghiêm trọng hơn là toàn bộ lông/tóc trên cơ thể sẽ rụng hết (alopecia universalis).

Rụng tóc từng mảng được xem như một bệnh tự miễn khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm lẫn các tế bào của cơ thể thay vì những kẻ tấn công gây hại.

Theo đó, hiện tượng tóc rụng từng mảng xảy ra là khi hệ thống miễn dịch tấn công vào các nang tóc dẫn đến chứng viêm và kết quả đưa đến là sự rụng tóc.

Nguyên nhân

Điều kiện bệnh lý này xảy ra khi bạch cầu tấn công tế bào trong các nang tóc khiến chúng teo lại và làm suy giảm đáng kể khả năng sản xuất tóc.

Đến giờ, chúng ta vẫn chưa biết chính xác điều gì đã khiến hệ thống miễn dịch của cơ thể lại nhắm đến các nang tóc theo cách này.

Trong khi các nhà khoa học không chắc tại sao những thay đổi này diễn ra, dường như yếu tố di truyền có liên quan bởi vì chứng rụng tóc từng mảng thường xảy ra ở một người có người thân trong gia đình cũng mắc bệnh này.

1 trong 5 người mắc bệnh rụng tóc từng mảng đều có 1 thành viên trong gia đình cũng phát triển bệnh lý nêu trên.

Các nghiên cứu khác cho biết nhiều người có lịch sử gia đình mắc bệnh rụng tóc từng mảng thì đồng thời cũng có những bệnh sử của cá nhân hoặc gia đình liên quan đến các rối loạn tự miễn khác như viêm da cơ địa (atopy – một chứng rối loạn có đặc điểm của xu hướng “siêu dị ứng”), viêm tuyến giáp và bệnh bạch biến vitiligo.

Hiện tại, dù mọi người có nghĩ gì thì vẫn có rất ít các bằng chứng khoa học ủng hộ quan điểm rụng tóc từng mảng có nguyên nhân từ stress.

Tuy nhiên, đối với các trường hợp căng thẳng trầm trọng thì hoàn toàn có tiềm năng kích hoạt điều kiện này.

Song yếu tố di truyền vẫn được hầu hết các nghiên cứu gần đây nhận định là nguyên nhân hàng đầu.

Triệu chứng

Triệu chứng dễ nhận thấy nhất của rụng tóc từng mảng là sự rụng tóc thành từng mảng / vùng.

Các mảng kích cỡ một đồng xu của tóc bị rụng xuống, chủ yếu từ da đầu. Bất cứ phần lông/tóc phát triển nào cũng đều bị ảnh hưởng bao gồm cả râu và lông mi.

Sự rụng tóc có thể xuất hiện đột ngột, tiến triển trong một vài ngày hoặc qua một giai đoạn độ vài tuần.

Rụng tóc từng mảng có thể kèm theo ngứa hoặc rát bỏng ở khu vực đó trước khi tóc thật sự rụng xuống.

Các nang tóc không bị phá hủy, do vậy tóc có thể mọc lại nếu tình trạng viêm nang đã được cải thiện.

Những người chỉ xuất hiện vài mảng tóc rụng sẽ tự khỏi mà không cần bất kỳ loại hình điều trị nào.

Khoảng 30% cá nhân phát triển bệnh lý rụng tóc từng mảng nhận thấy bệnh của họ trở nên trầm trọng hơn hoặc liên tục tái phát.

Khoảng một nửa bệnh nhân khỏi bệnh trong vòng 1 năm nhưng nhiều người thì lâu hơn. Có khoảng 10% bệnh nhân sẽ tiếp tục phát triển bệnh tình sang giai đoạn rụng tóc toàn phần hoặc rụng tóc/lông toàn thân.

Rụng tóc từng mảng có thể ảnh hưởng tới móng chân, móng tay và đôi khi chính những thay đổi này là dấu hiệu đầu tiên cho biết bệnh tình đang phát triển.

Có nhiều thay đổi nhỏ có thể xảy ra với móng:

• Xuất hiện các rãnh, hằn trên móng tay
• Xuất hiện các điểm hoặc đường trắng trên móng tay
• Móng trở nên thô, ráp
• Móng mất độ bóng
• Móng trở nên mỏng và nứt

Các dấu hiệu lâm sàng khác bao gồm:

• Các sợi tóc có hình dấu chấm than, biểu hiện là các sợi tóc mọc ngắn, hẹp hơn ở ngọn, mọc bên trong hoặc xung quanh các cạnh của mảng tóc hói.
• Tóc chết: Là sợi tóc đã bị hỏng trước khi trồi lên khỏi bề mặt của da.
• Tóc trắng mọc trở lại ở những khu vực ảnh hưởng bởi tóc rụng.

Xét nghiệm và chẩn đoán rụng tóc từng mảng

Các bác sỹ luôn có thể chẩn đoán được bệnh rụng tóc từng mảng khá dễ dàng bằng cách kiểm tra các triệu chứng.

Họ có thể xem xét các mức độ tóc rụng và kiểm tra tóc từ khu vực ảnh hưởng dưới kính hiển vi.

Nếu sau khi kiểm tra lâm sàng ban đầu, bác sỹ chưa thể chẩn đoán được, họ có thể tiến hành sinh thiết da. Trong trường hợp cần loại bỏ các bệnh tự miễn, họ còn có thể cho bệnh nhân làm thêm các xét nghiệm máu.

Bởi vì các triệu chứng rụng tóc từng mảng rất cá biệt nên việc chẩn đoán luôn luôn nhanh và không có gì phức tạp.

Các cách điều trị rụng tóc từng mảng

Không may là hiện tại chưa có phương pháp nào chữa lành rụng tóc từng mảng một cách triệt để, dù đã có một vài dạng triều trị có thể được bác sỹ tư vấn có tác dụng kích thích tóc mọc nhanh hơn.

Dạng điều trị rụng tóc từng mảng phổ biến nhất là sử dụng corticosteroids, một loại thuốc kháng viêm mạnh mẽ có thể phong tỏa hệ thông miễn dịch. Cách điều trị này có thể được thực hiện thông qua đường tiêm, thoa tại chỗ hoặc đường uống.

Những loại thuốc khác có thể được kê đơn hoặc là có tác dụng kích thích mọc tóc hoặc là ảnh hưởng lên hệ miễn dịch bao gồm Minoxidil, Anthralin, SADBE và DPCP.

Mặc dù những loại thuốc này có thể giúp mọc tóc nhưng chúng không có tác dụng phòng tránh sự hình thành các mảng hói.

Một số người chuyển qua các phương pháp điều trị thay thế như châm cứu và liệu pháp hương liệu. Tuy nhiên rất ít các bằng chứng hỗ trợ các phương pháp này.

Biện pháp sử dụng quang hóa trị liệu (photochemotherapy) gần đây được ủng hộ bởi một số nghiên cứu và cho thấy mức độ tiềm năng đối với các bệnh nhân không thể hoặc không sẵn sàng sử dụng các cách trị liệu có tính hệ thống hoặc xâm nhập.

Ngoài yếu tố thẩm mỹ, tóc còn tham gia vào việc bảo vệ bạn chống lại một số tác nhân gây hại. Những ai mắc chứng rụng tóc từng mảng có thể không được hưởng lợi từ sự bảo vệ của tóc nên ghi nhớ:

• Sử dụng biện pháp chống nắng khi ra ngoài
• Đeo kính bảo vệ mắt khỏi ánh mặt trời và sự ảnh hưởng đến lông mày mà lông mi
• Sử dụng nón, tóc giả, khăn bảo vệ da đầu khỏi ánh nắng và còn có tác dụng giữ ấm
• Sử dụng cao, dầu hoặc kem thoa trong mũi để giữ ẩm cho các màng và tránh các vật thể bị vướng lại bởi lông mũi

Rụng tóc từng mảng không trực tiếp khiến chúng ta có cảm giác đau ốm và đây cũng chẳng phải bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, bệnh lý này lại gây nhiều khó khăn về mặt cảm xúc và tinh thần.

Với nhiều người, rụng tóc từng phần chẳng khác nào một chấn thương và rất cần đến các phương pháp điều trị cả ở khía cạnh vật lý và tinh thần.

Các nhóm hỗ trợ và tư vấn luôn sẵn sàng lắng nghe những chia sẻ và cảm nhận của mọi người và cùng nhau thảo luận các cấp độ phản ứng tâm lý phổ biến đối với chứng bệnh này.

Rụng tóc từng mảng được so sánh như bệnh bạch biến vitiligo, một căn bệnh tự miễn về da khi cơ thể tấn công các tế bảo sản xuất melanin, khiến da nổi các mảng đốm trắng.

Các nghiên cứu gần đây cho rằng cả hai nhóm bệnh trên đều có chung những đặc điểm về bệnh lý, kiểu tế bào miễn dịch, sự phân chia tế bào và các yếu tố có tính rủi ro về di truyền.

Vì vậy, bất cứ bước tiến nào trong việc điều trị hoặc ngăn ngừa một bệnh cũng là tín hiệu đáng mừng cho bệnh còn lại.

(Dịch từ bài viết Alopecia Areata – Causes, Symptions and Treatments – Tác giả James McIntosh, Website medicalnewstoday – Nguyễn Thị Thu Hằng dịch – Út em shop sở hữu nội dung Tiếng Việt)