Rụng tóc ở phụ nữ: Các kiểu phổ biến, nguyên nhân và những hiểu lầm

Rụng tóc ở phụ nữ là một điều tồi tệ

Bài báo này được viết dành riêng cho phụ nữ. Trong khi không có gì đáng ngạc nhiên về sự quan tâm của phái mày râu đối với chứng đầu hói, tình trạng rụng tóc nghiêm trọng có thể là kinh nghiệm tồi tệ đối với nhiều chị em.

Một thực tế cho thấy việc phụ nữ bị hói đầu được xem là bất thường.

Ngược lại đàn ông hói đầu lại nhận được nhiều sự đồng cảm và nếu như không phải sexy thì ít ra đàn ông ở điều kiện này đều được cho là hết sức bình thường.

Bạn có để ý là đàn ông đầu hói chẳng phải nhận những cái nhìn soi mói, thiếu thiện cảm hay không?

Từ chính những kinh nghiệm cá nhân không mấy tích cực về chứng rụng tóc của tác giả là một phụ nữ, cùng với đó là hàng nghìn giờ nghiên cứu nhằm tìm ra các giải pháp hiệu quả, có thể tóm lại là:

• Một người có thể tìm thấy rất nhiều những mô tả có căn cứ về các kiểu rụng tóc khác nhau nhưng lại có quá ít các dữ liệu có cơ sở về nguyên nhân sâu xa của chứng rụng tóc.
• Khá nhiều y bác sỹ không có sự hiểu biết đúng đắn về chứng rụng tóc ở phụ nữ. Họ chỉ giả vờ họ biết dẫn đến có nhiều “chuyên gia” về tóc bất đồng ý kiến với nhau.
• Các phương pháp điều trị thực sự khó khăn hoặc lờ đi nhiều vấn đề và có một trận chiến không hồi kết của các chuyên gia sẵn sàng bán cho bạn những phương phát kỳ diệu mới nhất đối với chứng rụng tóc ở phụ nữ.
• Nói chung, tồn tại một loạt các vấn đề về những mâu thuẫn liên quan đến chủ đề này.

Vậy nên cách tốt nhất là bạn hãy luôn cập nhật các thông tin được kiểm chứng ngoài kia và bạn càng tìm đọc, học hỏi nhiều về vấn đề bao nhiêu thì tình hình càng nhanh chóng được giải quyết bấy nhiêu.

Nhưng trước hết muốn hiểu về tóc rụng, bạn cần biết tóc sinh trưởng như thế nào.

Vòng đời của tóc

Da đầu của một người có khoảng 100.000 nang tóc. Tổng số nang tóc của một người khi được sinh ra sẽ theo họ đến hết đời.

Những người tóc vàng có nhiều tóc nhất, trung bình 140,000 sợi tóc trên đầu. Người nước da ngăm và những người tóc đen có khoảng 110,000 sợi tóc. Người tóc đỏ có khoảng 90,000 sợi tóc.

Tóc mọc trung bình từ 3 – 4mm mỗi ngày; 1,27cm mỗi tháng và xấp xỉ 15,24 cm mỗi năm.

Trong khi bản thân tóc được cấu thành từ các tế bào chết trồi lên, da đầu lại chứa trong đó các nang sống.

Mỗi một nang chứa 4 pha riêng biệt và tóc phát triển theo một tiến trình cơ bản:

1. Anagen là một giai đoạn tăng trưởng năng động (Anagen có thể được chia nhỏ tiếp thành các pha: proanagen, mesanagen và metangen). Khoảng 85% tóc trên da đầu tại bất cứ thời điểm nào nằm ở giai đoạn này. Tóc ở thời kỳ anagen tồn tại từ 2 đến 6 năm.
2. Catagen là giai đoạn chuyển tiếp tóc bắt đầu thoái hóa và kéo dài từ 1 tới 2 tuần.
3. Telogen là giai đoạn nghỉ ngơi khi tóc bắt đầu co lại. Điển hình từ 10% tới 15% tóc trên đầu là ở giai đoạn này. Thời kỳ telogen kéo dài từ 2 tới 4 tháng.
4. Ketogen: gần đây mới được thừa nhận là giai đoạn thứ 4, xảy ra giữa thời kỳ Telogen và Anagen mới. Trong suốt giai đoạn này, nang tóc trở nên rỗng cho đến khi tóc mới trồi lên khỏi da đầu.

Vòng đời hoàn chỉnh có thể diễn ra bất cứ đâu từ 2 tới 7 năm ở mỗi nang tóc. Mỗi nang tóc lại tiếp tục hoàn thành từ 10 tới 20 quy trình trong một đời người.

Nhưng khi các nang tóc bị nghẽn ở giai đoạn telogen thì sự rụng tóc bất thường hoặc sự thưa mỏng của mái đầu sẽ xảy ra.

Rụng tóc từ 50 tới 100 sợi mỗi ngày là bình thường; rụng trên 100 sợi mỗi ngày có thể là dấu hiệu của tình trạng rụng tóc ở phụ nữ.

Hiện tượng rụng tóc ở phụ nữ (Alopecia)

Tên chuyên ngành trong lĩnh vực y tế của chứng rụng tóc bất thường hoặc quá nhiều là alopecia. Thuật ngữ này bao gồm chứng rụng tóc do bất kỳ nguyên nhân nào, từ di truyền, tới môi trường hay do bệnh tật.

Các nguyên nhân rụng tóc có thể từ những điều đơn giản nhất, dễ điều trị, đến hiếm gặp và không thể chữa trị được.

Dưới đây là các kiểu rụng tóc phổ biến:

– Rụng tóc ở phụ nữ do hóc môn nam (AGA – Androgenetic alopecia) có lẽ là loại phổ biến nhất, được biết đến như hói tóc kiểu nữ (female pattern balding).

Chứng rụng tóc này gắn với mức độ hóc môn, đặc biệt là mức hóc môn sinh dục nam (DHT – dihydrotestosterone) và đôi khi, tuy không phải thường xuyên, vẫn có những trường hợp ngoại lệ. Kiểu rụng róc này không trả lại tóc với sức khỏe như trước đó.

– Rụng tóc ở phụ nữ kiểu effluvium là loại phổ biến thứ 2 và được chia làm 3 nhóm:

+ Rụng tóc ở giai đoạn nghỉ ngơi của tóc (Telogen effluvium – TE) là loại rụng tóc phổ biến nhất của kiểu rụng tóc effluvium, theo nhận định của các bác sỹ.

Đây thường là kiểu rụng tóc tràn lan xảy ra trên toàn bộ hoặc phần lớn da đầu.

Nguyên nhân gây ra chứng rụng tóc này rất nhiều và đa dạng.

Điển hình từ 6 tuần tới 3 tháng sau khi nguyên nhân được khởi phát nhưng cuối cùng tóc sẽ mọc lại bình thường.

+ Rụng tóc ở phụ nữ kiểu mãn tính trong giai đoạn nghỉ ngơi của tóc (chronic telogen effluvium – CTE) thuộc kiểu TE ở trên, kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, mà không có dấu hiệu rõ ràng.

+ Rụng tóc ở phụ nữ vào giai đoạn tóc sinh trưởng anagen (Anagen effluvium) thuộc kiểu rụng tóc tràn lan nhưng xảy ra nhanh hơn và có thể khiến một người mất đi toàn bộ tóc của mình.

Phụ nữ phải điều trị hóa trị sẽ bị rụng tóc ở dạng này (anagen efluvium). Tuy nhiên tóc sẽ mọc trở lại sau quá trình hóa trị.

– Rụng tóc ở phụ nữ do sức kéo (Traction alopecia) là tóc rụng do chấn thương ảnh hưởng đến các nang tóc theo thời gian.

Những kiểu buộc tóc cao, chặt quá mức, duỗi tóc và tết tóc thành từng bím sát chân tóc (cornrow) là những ví dụ điển hình mô tả nguyên nhân tóc rụng ở dạng này.

Nếu kịp thời dừng lại việc tạo kiểu tóc như trên, tóc sẽ mọc lại bình thường.

– Rụng tóc ở phụ nữ theo từng vùng hay có tên khác là rụng tóc từng mảng (Alopecia areata – AA) được tin là triệu chứng của rối loạn tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch của một người bị nhầm lẫn quay sang tấn công vào các nang tóc.

Tóc rụng kiểu này là rụng xuống từng mảng tóc, để lại các vùng hói tròn, sáng và mượt trên da đầu.

Nếu tóc rụng khiến một người trở thành hói thì sự rối loạn này được gọi là rụng tóc toàn phần (alopecia totalis).

Trường hợp tóc/ lông rụng trên toàn cơ thể thì được gọi là rụng lông tóc toàn thân (alopecia universalis).

Sự tái sinh trưởng của tóc phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng rụng tóc.

Đối với một số người, tóc sẽ mọc trở lại trong vòng vài tháng hoặc vài năm, trong khi những người khác phải chấp nhận tình cảnh tóc cứ mọc lên rồi lại rụng đi liên tục trong suốt phần đời còn lại.

– Rụng tóc ở phụ nữ trên vùng thái dương (triagnular alopecia) là một điều kiện được ghi nhận từ lúc mới sinh.

Tóc sẽ ở tình trạng hoặc là hói hoặc cực kỳ thưa theo từng cụm ở gần khu vực thái dương. Tóc sẽ không giờ mọc trở lại ở các khu vực đó.

– Tóc rụng ở phụ nữ do thói bứt tóc (Trichotillomania) hay còn gọi là trichotillosis, là một kiểu tóc rụng do sự bứt tóc khỏi da đầu một cách vô thức dẫn đến tình trạng có các vùng hói tóc trên đầu.

Trong nhiều trường hợp, một số người bị chứng rối loạn còn ăn luôn cả lông và tóc của mình. Đây  thuộc kiểu rối loạn kiểm soát ép buộc, tác động lên phụ nữ nhiều hơn nam giới.

Nguyên nhân của chứng trichotillomania không được chỉ ra cụ thể nhưng được cho là có liên quan tới stress hoặc trầm cảm.

– Rụng tóc ở phụ nữ loại có sẹo (scarring alopecia), được biết đến như cicatricial alopecia, liên quan đến tập hợp các rối loạn rụng tóc khác nhau và mỗi một trường hợp đều khá hiếm hoi.

Các triệu chứng vẫn là rụng tóc theo mảng nhưng mang tính viêm nhiễm cao. Khi đó các nang tóc bị tàn phá và không khôi phục được, hình thành các mô sẹo và các vùng hói tóc vĩnh viễn trên da đầu.

Nguyên nhân của rụng tóc

Thật không may, vấn đề rụng tóc ở phụ nữ không phải lúc nào cũng dễ giải quyết vì có nhiều nguyên nhân sâu xa, và đôi khi là do nhiều nguyên nhân kết hợp, như danh sách dài dưới đây:

Rụng tóc ở phụ nữ do stress:

– Sinh con

– Chấn thương (như tai nạn)

– Căn thẳng kéo dài (có thể từ công việc, vấn đề tinh thần như bất an hoặc phiền muộn)

– Phẫu thuật

– Viêm nhiễm nghiêm trọng

– Sốt cao

Rụng tóc ở phụ nữ do việc sử dụng thuốc:

– Hóa trị và xạ trị

– Thuốc sử dụng để điều trị mụn trứng cá, làm loãng máu, cholestrerol, động kinh, phiền muộn, ăn kiêng, trị nấm, tăng nhãn áp, gút, vấn đề tim mạch, huyết áp cao, hóc môn (bao gồm thuốc tránh thai có chỉ số androgen cao), viêm nhiễm, tâm trạng thất thường, parkinson, rối loạn tuyết giáp, ung nhọt, tiêm chủng và giảm cân.

Rụng tóc ở phụ nữ do dinh dưỡng kém:

–  Ăn kiêng bằng mọi giá hoặc nhịn đói (crash dieting)

– Suy dinh dưỡng hoặc thiếu một số chất như sắt, vitamin A và vitamin D

– Thừa sắt, vitamin A hoặc D

Rụng tóc ở phụ nữ do thực phẩm:

– Dị ứng với bột mỳ, trứng, lạc, sữa, hải sản và đậu nành

– Ngộ độc thực phẩm

Rụng tóc ở phụ nữ do di truyền:

Hói đầu kiểu nữ giới có thể di truyền trong gia đình một người phụ nữ theo đó khiến cho người đó dễ bị mắc kiểu hói đầu này.

Rụng tóc ở phụ nữ do bệnh:

– Các rối loạn nội tiết: lupus, suy giảm hoạt động tuyến giáp, tăng năng tuyến giáp, hội chứng đa nang buồng trứng (Pcos), tiểu đường, viêm tuyến giáp, chứng giảm năng tuyến yên và rối loạn dưới đồi.

– Các rối loạn không phải nội tiết: Bệnh gan, bệnh viêm ruột (Bệnh Crohn), giang mai, chức năng thận, gan kém, nấm candida và mọt số loại ung thư (U limphoma Hodgkin và bạch cầu).

– Viêm da đầu (như vẩy nến da đầu)

– Giang mai giai đoạn 2

Rụng tóc ở phụ nữ do hóa chất độc hại:

Thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc tiêu thụ các kim loại nặng trong thời gian dài có thể gây rụng tóc.

Thậm chí các chất độc hít vào trong khi hút thuốc cũng được cho là tăng nguy cơ tóc rụng.

Rụng tóc ở phụ nữ do tổn thương vật lý:

Tổn thương trên da đầu, thói bứt râu tóc và các phương pháp điều trị không thích hợp đều có khả năng gây rụng tóc.

Rụng tóc ở phụ nữ theo giai đoạn tự nhiên:

Thời kỳ mãn kinh và lão hóa có thể gây rụng tóc ở nhiều phụ nữ.

Những hiểu lầm xung quanh tóc mọc và tóc rụng ở phụ nữ

Có nhiều hiểu lầm xung quanh việc tóc mọc cũng như tóc rụng ở chị em. Dưới đây là những quan niệm phổ biến nhất:

– Chải tóc 100 lần mỗi ngày gia tăng tuần hoàn trên da đầu và kích thích mọc tóc:

Tuyên bố này chỉ đúng một phần. Trước đây, các chuyên gia không khuyến khích phụ nữ chải tóc. Bây giờ, có một niềm tin rằng chải tóc với bàn chải lông cứng tự nhiên sẽ cải thiện sức khỏe của cả da đầu và mái tóc – nhưng 100 lần là không cần thiết.

Tuy nhiên nếu tóc chải khi ướt hoặc với kiểu bàn chải không phù hợp có thể khiến tổn thương da đầu gây ra rụng tóc.

– Kéo hoặc chải tóc quá thường xuyên sẽ làm tóc mọc nhanh hơn:

Cả hai hoạt động trên đều có thể gây tổn thương tóc, nhất là khi tóc ướt.

Bạn có thể làm vậy trên tóc khô nhưng hãy kéo hoặc chải một cách nhẹ nhàng giúp gia tăng tuần hoàn trên da đầu.

– Cạo tóc trên đầu giúp tóc mọc trở lại dày và khỏe hơn: Độ dày của tóc và sức khỏe được quyết định bởi di truyền và dinh dưỡng, dù bạn có cạo đầu hay không.

– Tỉa tóc thường xuyên giúp tóc mọc nhanh: Nhận định này không có cơ sở. Bản thân tóc là một chất chết và sự tăng trưởng của nó phụ thuộc vào các yếu tốc khác.

– Ngửa cổ ra sau giúp cải thiện tuần hoàn trên da đầu và kích thích tóc mọc:

Trồng cây chuối hoặc ngửa cổ ra sau tạm thời có thể cải thiện tuần hoàn da đầu nhưng không tăng khả năng mọc tóc.

Việc cải thiện tuần hoàn da đầu giúp duy trì và cải thiện sức khỏe nhưng có thể được thực hiện dễ dàng, đơn giản hơn bằng cách chải tóc với bàn chải lông cứng tự nhiên.

– Một chiếc nón cài nam châm bên trong sẽ cải thiện tình hình mọc tóc:

Trường nam châm gần với da đầu sẽ chẳng có tác dụng gì để tăng số lượng nang tóc hoặc kích thích tóc mọc. Những đặc điểm này đã được xác định từ khi lọt lòng.

– Ngủ với một mái tóc buông xõa (trái với bện tóc) vào buổi tối kích thích mọc tóc:

Điều này vốn không đúng, lại còn có thể gây hại cho da mặt như dầu trên tóc sẽ tiếp xúc với da mặt suốt cả đêm.

– Tóc dài có thể khiến chân tóc bị căng gây rụng tóc: Cũng không đúng.

– Gội đầu quá nhiều tăng khả năng rụng tóc: Gội đầu nhiều có thể gây hại tóc, chứ ko gia tăng rụng tóc.

– Nhuộm và uốn gây rụng tóc:

Tuyên ngôn này không đúng trong trường hợp việc điều trị được thực hiện thích hợp.

Chỉ trong một số trường hợp đặc biệt là do quá trình sử dụng hóa chất nghiêm trọng khiến tổn thương chân tóc mới dẫn tới rụng tóc.

Tuy vậy việc xử lý tóc quá đà với nhiều chất tẩy, tạo kiểu như làm xoăn, nhuộm, duỗi tóc, và kể cả sấy khô quá mức cũng có thể ảnh hưởng xấu tới tóc theo thời gian.

– Đội mũ quá chật gây rụng tóc:

Điều này không đúng đối với mũ cũng như tóc giả. Ngược lại, mũ còn rất hữu ích trong việc bảo vệ tóc và da đầu khỏi mặt trời.

Đội mũ chặt không gây rụng tóc và cũng không như một sự hiểu sai khác, phương pháp này cũng không kích thích tóc mọc.

– Gàu gây rụng tóc vĩnh viễn: Gàu thì chẳng dễ coi chút nào, nhưng đây đơn giản chỉ là một dấu hiệu của việc da đầu đang bị kích thích. Bản thân gàu không gây rụng tóc.

Dịch từ bài viết Hair loss in women: types, causes and myths– Tác giả Gemini Fox – Website healdove – Nguyễn Thị Thu Hằng dịch – Út Em Shop sở hữu nội dung tiếng Việt.