Bạn có nghĩ rằng mình cần giảm cân không? Bạn đã từng cân nhắc về việc thử áp dụng một chương trình giảm cân chưa?
Bạn không phải là người duy nhất đâu:
Hơn 70% người Mỹ trưởng thành bị thừa cân hoặc béo phì – và nhiều người trong số họ cố gắng giảm thêm vài kg bằng nhiều loại chương trình giảm cân khác nhau.
Vô số những chương trình này được quảng cáo trên tạp chí và báo, cũng như là trên đài radio, TV và mạng Internet. Nhưng liệu chúng có an toàn không? Và liệu chúng sẽ có tác dụng với bạn chứ?
Dưới đây bạn sẽ tìm được những mẹo về cách chọn một chương trình có khả năng hỗ trợ bạn giảm cân an toàn và duy trì cân nặng theo thời gian. Bạn cũng sẽ học được cách trao đổi với chuyên gia y tế về cân nặng của bản thân.
Chuyên gia y tế có thể giúp bạn tạo ra những thay đổi trong lối sống để đạt được và duy trì mức cân nặng lành mạnh. Tuy nhiên, nếu bạn thấy việc thay đổi lối sinh hoạt là khó khăn – hoặc những thay đổi này vẫn chưa đủ để bạn đạt và giữ được mức cân nặng tốt cho sức khỏe – thì có thể bạn sẽ muốn cân nhắc tham gia một chương trình giảm cân hoặc áp dụng các loại biện pháp khác.
Tôi nên bắt đầu từ đâu?
Trao đổi với chuyên gia y tế về cân nặng của bạn là bước quan trọng đầu tiên. Đôi khi, chuyên gia y tế có thể không đề cập đến những vấn đề như là cách ăn uống lành mạnh, cách tập thể dục và cân nặng trong những lần khám tổng quát tại văn phòng làm việc của họ.
Bạn có thể sẽ cần phải tự mình đặt những vấn đề này với chuyên gia y tế. Nếu bạn thấy thảo luận về cân nặng của bản thân không dễ chịu gì thì hãy mang câu hỏi theo người và luyện tập cách trình bày những mối bận tâm lo lắng của bạn trước khi đến phòng khám. Hãy đặt mục tiêu hợp tác với chuyên gia y tế để cải thiện sức khỏe của bạn.
Chuẩn bị trước khi đi khám
Trước khi đến khám với chuyên gia y tế, hãy nghĩ về các câu hỏi sau:
- Tôi có thể thay đổi thói quen ăn uống của mình như thế nào để bản thân khỏe mạnh hơn và đạt được mức cân nặng lành mạnh?
- Tôi nghĩ tôi cần tập loại hoạt động thể chất nào và tập bao lâu mới đủ để khỏe mạnh và đạt được mức cân nặng lành mạnh?
- Gặp chuyên gia dinh dưỡng hay chuyên gia giảm cân, hoặc tham gia một chương trình giảm cân có thể có ích đối với tôi không?
Bạn có thể chuẩn bị tốt hơn cho lần khám với chuyên gia y tế nếu bạn:
- Viết xuống mọi câu hỏi của bạn trước khi đến
- Ghi lại toàn bộ những loại thuốc và thành phần bổ sung (dietary supplements) mà bạn sử dụng, hoặc mang chúng theo người
- Viết xuống mọi kiểu chế độ ăn kiêng hoặc các chương trình giảm cân bạn đã từng thử
- Mang theo bút và giấy, điện thoại thông minh hoặc các thiết bị di động khác để đọc câu hỏi và ghi chép
Trong khi khám, chuyên gia y tế có thể sẽ:
- Đánh giá các vấn đề y tế mà bạn đang gặp phải cũng như là các loại thuốc bạn sử dụng để xem liệu chúng có ảnh hưởng đến cân nặng hoặc khả năng giảm cân của bạn không.
- Hỏi bạn về thói quen ăn, uống và tập thể dục
- Xác định chỉ số khối cơ thể BMI (body mass index) của bạn để xem liệu bạn có bị thừa cân hoặc béo phì không
Những người thừa cân có chỉ số BMI vào khoảng 25 đến 29,9. Những người bị béo phì có chỉ số BMI từ 30 trở lên, và những người cực kì béo phì có chỉ số BMI từ 40 trở lên. Bạn có thể dùng công cụ trực tuyến hoặc bảng biểu trực quan để xem chỉ số BMI của mình.
Nếu chuyên gia y tế cho rằng bạn nên giảm cân, có thể bạn sẽ muốn đề nghị họ giới thiệu cho bạn một chương trình giảm cân, một chuyên gia dinh dưỡng hoặc một chuyên gia giảm cân. Nếu bạn quyết định tự chọn một chương trình giảm cân, hãy cân nhắc tham khảo ý kiến chuyên gia y tế về chương trình đó trước khi đăng ký, đặc biệt là nếu bạn có bất cứ vấn đề sức khỏe nào.
Hãy đặt câu hỏi nếu bạn không hiểu điều mà chuyên gia y tế nói, hoặc nếu bạn cần thêm thông tin.
Các câu nên hỏi chuyên gia y tế
Có thể bạn sẽ muốn hỏi chuyên gia y tế những câu hỏi sau:
- Mức cân nặng hay chỉ số BMI bao nhiêu là tốt cho sức khỏe của tôi?
- Giảm cân có cải thiện sức khỏe toàn diện của tôi cũng như là những vấn đề sức khỏe cụ thể mà tôi đang gặp phải được không?
- Liệu bất cứ tình trạng sức khỏe hoặc loại thuốc tôi đang dùng có thể đang là nguyên nhân khiến tôi tăng cân hoặc làm tôi khó giảm cân không?
- Có bất cứ loại hoạt động thể chất nào mà tôi không nên tập vì lý do sức khỏe không?
- Tôi nên thử hoặc tránh những phương pháp ăn kiêng nào?
Tôi nên tìm kiếm điều gì ở một chương trình giảm cân?
Để đạt được và duy trì mức cân nặng lành mạnh trong thời gian dài, bạn phải tập trung vào sức khỏe toàn diện và thói quen sinh hoạt của bạn, chứ không phải chỉ vào những thứ bạn ăn. Chương trình giảm cân thành công nên thúc đẩy các hành vi lành mạnh giúp bạn giảm cân an toàn, mà bạn có thể duy trì thực hiện mỗi ngày cũng như là giúp bạn giữ cho mức cân nặng ổn định không tăng.
Chương trình giảm cân an toàn và thành công nên bao gồm:
- Điều chỉnh hành vi, còn gọi là tư vấn lối sống, có thể chỉ cho bạn cách phát triển và duy trì những thói quen ăn uống và tập thể dục lành mạnh hơn – ví dụ như là ghi lại nhật ký đồ ăn và hoạt động thể chất hàng ngày.
- Duy trì phản hồi, theo dõi và hỗ trợ xuyên suốt chương trình, hoặc là dưới dạng trực tiếp, qua điện thoại, trực tuyến hoặc kết hợp các phương thức này
- Các mục tiêu giảm cân chậm và đều đặn – thường từ 0,5kg đến khoảng 1kg một tuần (mặc dù khi bắt đầu thực hiện chương trình cân nặng có thể giảm nhanh hơn)
- Một kế hoạch nhằm duy trì cân nặng không tăng, gồm việc đặt ra mục tiêu, tự giám sát như là ghi nhật ký đồ ăn và hỗ trợ tư vấn
Chương trình giảm cân thành công nhất đưa ra từ 14 buổi điều chỉnh hành vi trở lên trong ít nhất 6 tháng – và do người đã qua đào tạo hướng dẫn.
Một số chương trình giảm cân thương mại có đủ mọi yếu tố này để trở thành một chương trình giảm cân an toàn và thành công. Hãy kiểm tra những đặc điểm này trong bất cứ chương trình nào bạn đang xem xét thử áp dụng.
Mặc dù những chế độ ăn kiêng này có thể giúp một số người giảm được nhiều cân nhanh chóng, ví dụ như 7kg trong một tháng – nhưng về lâu dài chúng có thể không giúp mọi người giữ cân nặng không tăng. Những chế độ ăn kiêng cũng có thể có những rủi ro sức khỏe liên quan, rủi ro phổ biến nhất là hình thành sỏi mật.
Với những người bị thừa cân hoặc béo phì, chuyên gia đề nghị nên đặt mục tiêu giảm cân ban đầu là giảm 5% đến 10% số cân nặng ban đầu trong vòng 6 tháng. Nếu bạn nặng khoảng 90kg, thì bạn nên đặt mục tiêu giảm khoảng 4,5kg (tức là 5% số cân nặng ban đầu) đến 9kg (tức là 10% số cân nặng ban đầu) trong 6 tháng.
Thay đổi lối sống không dễ dàng, nhưng áp dụng những thói quen lành mạnh mà bạn không từ bỏ sau vài tuần hoặc vài tháng thực hiện thì có thể giúp bạn duy trì giảm cân. Đọc thêm về cách thay đổi thói quen để có sức khỏe tốt hơn.
Nếu là chương trình giảm cân trực tuyến thì sao?
Nhiều chương trình giảm cân giờ đây đang được cung cấp một phần hoặc toàn bộ qua phương thức trực tuyến và các ứng dụng trên thiết bị di động. Các nhà nghiên cứu hiện đang khảo sát riêng các chương trình này hoặc kết hợp với các chương trình dạng trực tiếp có tác dụng đến đâu, đặc biệt là về lâu dài. Tuy nhiên, chuyên gia đề xuất rằng những chương trình giảm cân trực tuyến này nên cung cấp:
- Các tiết hướng dẫn hàng tuần có tổ chức, qua dạng trực tuyến hoặc bằng podcast (hệ thống phân phối nội dung dạng âm thanh hoặc video), và điều chỉnh theo các mục tiêu giảm cân cá nhân của bạn
- Sự hỗ trợ của một người đủ chuyên môn nhằm đáp ứng các mục tiêu của bạn
- Một kế hoạch theo dõi tiến độ thay đổi thói quen sinh hoạt của bạn, chẳng hạn như cách ăn uống và tập thể dục lành mạnh, dùng các công cụ như là điện thoại di động, ứng dụng activity counters (để thống kê các hoạt động), và nhật ký trực tuyến
- Phản hồi thường xuyên của tư vấn viên về các mục tiêu, tiến độ và kết quả của bạn qua thư điện tử, điện thoại hoặc tin nhắn
- Lựa chọn được hỗ trợ xã hội từ nhóm thông qua bảng tin, phòng chat hoặc các cuộc gặp gỡ trực tuyến
Dù chương trình giảm cân là trực tuyến hay trực tiếp, bạn nên tìm hiểu càng nhiều thông tin càng tốt trước khi quyết định tham gia.
Những chương trình giảm cân nên tránh
Tránh những chương trình giảm cân mà đưa ra bất cứ hứa hẹn nào sau đây:
- Giảm cân không cần ăn kiêng hay tập thể dục!
- Giảm cân mà vẫn ăn thoải mái mọi món bạn thích!
- Giảm 30 pound (gần 14kg) trong 30 ngày!
- Giảm cân ở những vùng cụ thể trên cơ thể!
Những dấu hiệu cảnh báo khác mà bạn cũng nên cẩn thận gồm có:
- Những văn bản in ấn, dấu sao (*) và chú thích rất nhỏ, điều này có thể khiến bạn dễ bỏ lỡ những thông tin quan trọng
- Ảnh trước-và-sau mà có vẻ khó tin là thật
- Những chứng thực cá nhân mà có thể là bịa đặt
Tôi nên hỏi những gì về một chương trình giảm cân?
Nhân viên của chương trình giảm cân nên trả lời được những câu hỏi về những đặc trưng, mức độ an toàn, chi phí và kết quả của chương trình. Hãy tìm hiểu xem liệu chương trình giảm cân bạn đang thấy hứng thú có dựa trên nghiên cứu hiện thời về những yếu tố có tác dụng trong việc đạt được và duy trì mức cân nặng lành mạnh không.
Câu hỏi đầu tiên và cũng rất quan trọng bạn nên đặt ra về một chương trình giảm cân thương mại đó là “Công ty của anh/chị đã phát hành bất cứ một báo cáo nào dưới dạng tuần san khoa học đã được bình duyệt về mức độ an toàn và hiệu quả của chương trình giảm cân của quý công ty chưa?”
Nếu đáp án là “rồi”, hãy hỏi xin một bản sao báo cáo hoặc cách thức để bạn lấy được bản sao. Nếu câu trả lời là “chưa”, thì khó mà đánh giá được chương trình giảm cân đó và có thể nó sẽ không phải là một lựa chọn ưu tiên như chương trình mà đã phát hành những thông tin như thế. Nếu bạn có câu hỏi về các kết luận, hãy thảo luận bản báo cáo với chuyên gia y tế.
Dưới đây là một số những câu khác bạn có thể muốn hỏi:
Chương trình gồm có những nội dung gì?
Ăn uống:
- Liệu tôi có phải thực hiện một kế hoạch ăn uống đặc biệt không?
- Tôi có được khuyến khích nên viết những thứ tôi ăn mỗi ngày không?
- Tôi có phải mua những sản phẩm bổ sung hoặc các bữa ăn đặc biệt không? Nếu có, chi phí hàng ngày hoặc hàng tuần là bao nhiêu?
- Chương trình có đưa ra các khuyến nghị về kế hoạch bữa ăn lành mạnh mà tôi có thể duy trì thực hiện không?
- Nếu chương trình yêu cầu cần có những loại thực phẩm đặc biệt, tôi có thể thay đổi dựa theo sở thích, sở ghét và bất cứ loại dị ứng thực phẩm mà tôi bị không?
Tập thể dục:
- Chương trình có bao gồm kế hoạch tập thể dục không?
- Chương trình có đưa ra các cách giúp tôi trở nên năng vận động hơn và giữ được động lực không?
Tư vấn:
- Chương trình có cung cấp tư vấn nhóm hoặc tư vấn 1-1 để giúp tôi phát triển và trung thành thực hiện những thói quen lành mạnh hơn của tôi không?
- Chương trình có bao gồm huấn luyện viên hoặc tư vấn viên để giúp tôi vượt qua các chướng ngại và duy trì lộ trình giảm cân không?
Duy trì cân nặng:
- Chương trình có bao gồm kế hoạch giúp tôi duy trì cân nặng sau khi đã giảm không?
- Chương trình bao gồm những gì? Sẽ có hỗ trợ tư vấn liên tục chứ?
Các đặc trưng khác:
- Chương trình giảm cân thực tế kéo dài trong bao lâu?
- Chương trình duy trì cân nặng sau khi giảm kéo dài trong bao lâu?
- Chương trình có yêu cầu tôi phải uống bất cứ loại thuốc nào không?
- Tôi có thể trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế hợp cách nếu tôi cần không?
- Tôi có thể thay đổi chương trình để phù hợp với lối sống, lịch làm việc và các nhu cầu văn hóa không?
- Liệu chương trình sẽ giúp tôi giải quyết đươc các vấn đề như là căng thẳng hoặc tụ tập ăn uống, ngủ đủ, thay đổi lịch làm việc, thiếu động lực và bị thương hoặc bị ốm không?
- Chương trình là dạng trực tiếp? Có một phần trực tuyến trong chương trình không?
Nhân viên được đào tạo hoặc giáo dục loại nào?
Những câu hỏi này đặc biệt quan trọng nếu bạn đang cân nhắc một chương trình giảm cân có giám sát y tế mà khuyến khích giảm cân nhanh (3 pound / khoảng 1,3 kg trở lên một tuần kéo dài trong vài tuần):
- Có bác sĩ hoặc chuyên gia y tế hợp cách điều hành hoặc giám sát chương trình không?
- Chương trình có các chuyên gia về dinh dưỡng, thể dục, thay đổi hành vi và giảm cân không?
- Nhân viên chương trình có loại chứng nhận, trình độ, kinh nghiệm và đào tạo nào? Đa số nhân viên trung bình đã làm việc với chương trình đó trong bao lâu?
Chương trình hoặc sản phẩm có bất cứ rủi ro nào không?
- Chương trình có thể gây ra các vấn đề sức khỏe hoặc có hại đối với tôi trên bất cứ phương diện nào không?
- Có đầu vào và theo dõi liên tục nhằm đảm bảo an toàn của tôi khi tham gia chương trình không?
- Bác sĩ hoặc nhân viên của chương trình có làm việc được với chuyên gia y tế mà tôi mời nếu cần thiết không – ví dụ như để chỉ ra cách chương trình có thể ảnh hưởng đến vấn đề y tế mà tôi đang gặp phải?
Chi phí của chương trình là bao nhiêu?
- Tổng chi phí của chương trình, từ đầu tới cuối là bao nhiêu?
- Có các chi phí chưa tính vào tổng chi phí không, ví dụ như phí thành viên hoặc phí:
- Khám hàng tuần
- Thực phẩm, sản phẩm thay thế bữa ăn, sản phẩm bổ sung hoặc các sản phẩm khác
- Xét nghiệm y tế
- Các buổi tư vấn
- Tiếp nối chương trình để duy trì cân nặng sau khi đã giảm
Người tham gia chương trình thường đạt được những kết quả gì?
- Người trung bình giảm được bao nhiêu cân?
- Người trung bình duy trì được cân nặng sau khi giảm trong bao lâu?
- Có văn bản thông tin về các kết quả này và các kết quả khác của chương trình không?
- Kết quả của chương trình có được đăng trong tập san khoa học đã được bình duyệt không?
Nếu tôi cần thêm sự trợ giúp để giảm cân thì sao?
Nếu một chương trình giảm cân chưa đủ để bạn đạt được mức cân nặng lành mạnh, hãy hỏi chuyên gia y tế về những kiểu biện pháp giảm cân khác. Thuốc kê đơn để điều trị thừa cân và béo phì, kết hợp với thay đổi lối sống lành mạnh, có thể hỗ trợ một số người đạt được mức cân nặng tốt cho sức khỏe. Với một số người cực kỳ béo phì, có thể lựa chọn phẫu thuật giảm cân.
(Theo NIDDK, Hoa Kỳ – Người dịch: Trần Tuyết Lan, nhóm dịch: Hạ Mến, hướng dẫn ăn đúng)
