Polyp đại tràng là gì?
Polyp đại tràng là những khối u trên niêm mạc đại tràng và trực tràng. Bạn có thể có nhiều hơn một polyp đại tràng.
Polyp đại tràng có gây ung thư không?
Ung thư đại tràng và trực tràng – còn được gọi là ung thư kết trực tràng đa phần thường bắt đầu từ những polyp. Đa số polyp không gây ung thư nhưng một số chuyển thành ung thư theo thời gian. Cắt bỏ polyp có thể giúp ngăn ngừa ung thư kết trực tràng. Ung thư kết trực tràng là nguyên nhân hàng đầu thứ hai dẫn đến tử vong do ung thư ở Mỹ.
Mức độ phổ biến của polyp đại tràng?
Polyp đại tràng là tình trạng phổ biến diễn ra ở người Mỹ trưởng thành. Từ 15% đến 40% người trưởng thành có thể bị polyp đại tràng. Polyp đại tràng thường thấy hơn ở nam giới và người cao tuổi.
Đối tượng nào dễ bị polyp đại tràng?
Mặc dù ai cũng có thể bị polyp đại tràng, bạn có nhiều khả năng bị hơn nếu bạn
- Trên 50 tuổi
- Trong gia đình có người đã từng bị polyp hoặc ung thư kết trực tràng
- Bị bệnh viêm ruột (inflammatory bowel disease) như là loét đại tràng (ulcerative colitis) hoặc bệnh Crohn (Crohn’s disease)
- Bị béo phì
- Hút thuốc lá
Khi nào tôi nên bắt đầu sàng lọc polyp đại tràng?
Sàng lọc là xét nghiệm tầm soát bệnh khi bạn chưa thấy các triệu chứng. Tìm ra và loại bỏ các polyp có thể giúp ngăn ngừa ung thư kết trực tràng. Bác sĩ sẽ khuyến nghị bạn nên sàng lọc ung thư kết trực tràng bắt đầu khi bạn 50 tuổi nếu bạn không có các vấn đề sức khỏe hoặc các yếu tố khác mà khiến bạn dễ bị ung thư kết trực tràng.
Nếu bạn có nhiều nguy cơ bị ung thư kết trực tràng, bác sĩ có thể sẽ khuyến nghị bạn nên làm sàng lọc khi còn trẻ hơn. Bạn cũng có thể sẽ cần được xét nghiệm thường xuyên hơn.
Nếu bạn trên 75 tuổi, tham khảo ý kiến bác sĩ về việc bạn có nên sàng lọc không. Để biết thêm thông tin, đọc hướng dẫn sàng lọc ung thư kết trực tràng (colorectal cancer screening guidelines) từ Lực lượng Đặc trách Phòng tránh Hoa Kỳ (U.S. Preventive Services Task Force).
Triệu chứng & Nguyên nhân
Polyp đại tràng có những triệu chứng gì?
Đa phần mọi người bị polyp đại tràng không có triệu chứng. Bạn không thể nói rằng bạn bị polyp trong khi bạn cảm thấy mình khỏe mạnh. Khi polyp đại tràng gây ra triệu chứng thì bạn có thể.
- Chảy máu trực tràng. Bạn có thể thấy có máu dính trên quần lót hoặc giấy vệ sinh sau khi bạn đại tiện.
- Thấy phân dính máu. Máu có thể làm phân có màu đen hoặc xuất hiện dưới dạng các vệt màu đỏ trong phân.
- Cảm thấy mệt mỏi vì bạn bị thiếu máu và không có đủ sắt trong cơ thể. Chảy máu polyp đại tràng có thể dẫn đến thiếu máu và thiếu sắt.
Nhiều vấn đề sức khỏe khác cũng có thể gây ra những triệu chứng này. Tuy nhiên, nếu bạn bị chảy máu trực tràng hoặc có máu trong phân, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.
Nguyên nhân gây ra polyp đại tràng?
Các chuyên gia vẫn chưa chắc chắn về nguyên nhân gây ra polyp đại tràng. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra rằng những yếu tố nhất định như là tuổi tác và bệnh sử gia đình, có thể làm bạn tăng khả năng bị polyp đại tràng.
Chẩn đoán
Bác sĩ chẩn đoán polyp đại tràng như thế nào?
Bác sĩ có thể tầm soát polyp đại tràng chỉ bằng cách dùng những loại xét nghiệm hoặc phương pháp nhất định, ví dụ như nội soi đại tràng hoặc khảo sát vật lý chụp hình. Bác sĩ trước tiên có thể sẽ xem xét bệnh sử và tiền sử bệnh gia đình của bạn và tiến hành khám sức khỏe trực tiếp để quyết định nên làm loại xét nghiệm hoặc sử dụng phương pháp nào là phù hợp nhất với bạn.
Ví dụ, bác sĩ có thể hỏi xem liệu bạn có bất cứ triệu chứng nào không. Họ cũng có thể hỏi xem liệu gia đình bạn có ai từng bị polyp đại tràng hoặc ung thư kết trực tràng không. Sau khi xem xét bệnh sử và tiền sử bệnh gia đình của bạn, bác sĩ có thể sẽ tiến hành khám sức khỏe trực tiếp.
Xét nghiệm và phương pháp
- Nội soi trực tràng ống mềm. Với nội soi trực tràng ống mềm, chuyên gia y tế đã được đào tạo dùng ống nội soi trực tràng (sigmoidoscope) – một ống mềm hẹp có gắn đèn và máy quay mini ở một đầu – để quan sát bên trong trực tràng (rectum) và đại tràng dưới. Nội soi trực tràng ống mềm có thể cho thấy được mô bị sưng tấy, các vết loét (ulcers), các polyp, và ung thư.
- Nội soi đại tràng. Trong khi nội soi đại tràng, chuyên gia y tế đã được đào tạo dùng một ống hẹp dài mềm gắn đèn và máy quay mini ở một đầu, gọi là ống nội soi đại tràng, để quan sát bên trong trực tràng và đại tràng của bạn. Nội soi đại tràng có thể cho thấy được mô bị sưng tấy, các vết loét, các polyp, và ung thư.
- Nội soi đại tràng ảo. Nội soi đại tràng ảo (Virtual colonoscopy) dùng tia X quang và máy tính để tạo hình ảnh trực tràng và đại tràng từ bên ngoài cơ thể. Nội soi đại tràng ảo có thể cho thấy được các vết loét, các polyp, và ung thư. Bác sĩ không thể loại bỏ các polyp trong quá trình nội soi đại tràng ảo.
- Chụp X quang đường tiêu hóa dưới. Với phương pháp chụp X quang đường tiêu hóa dưới, bác sĩ dùng tia X quang và một dung dịch màu phấn trắng gọi là bari (barium) để quan sát ruột già của bạn. Bari sẽ làm ruột già hiển thị rõ hơn trên ảnh chụp X quang. Chụp X quang đường tiêu hóa dưới còn có tên gọi là chụp hình quang tuyến (barium enema).
Điều trị
Bác sĩ điều trị polyp đại tràng như thế nào?
Bác sĩ điều trị bệnh polyp đại tràng bằng cách loại bỏ các polyp ra khỏi cơ thể.
Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ dùng những dụng cụ đặc thù trong quá trình nội soi đại tràng hay nội soi trực tràng ống mềm để cắt bỏ polyp đại tràng. Sau khi loại bỏ polyp, họ gửi polyp đó đi xét nghiệm để kiểm tra xem có bị ung thư không. Bác sĩ nghiên cứu bệnh học sẽ đánh giá kết quả hình ảnh và gửi báo cáo kết quả đến bác sĩ chẩn đoán điều trị. Bác sĩ có thể loại bỏ gần như tất cả các polyp mà không cần làm phẫu thuật.
Nếu bạn đã bị polyp đại tràng, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn làm xét nghiệm thường xuyên sau này bởi vì bạn có nguy cơ hình thành thêm các polyp cao hơn.
Tìm kiếm hỗ trợ y tế ngay lập tức
Gọi cho bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có bất cứ triệu chứng nào sau đây sau khi đã được bác sĩ cắt bỏ một polyp đại tràng:
- Bụng đau dữ dội
- Sốt
- Đại tiện ra máu mà không thuyên giảm
- Hậu môn chảy máu không ngừng
- Chóng mặt
- Suy yếu
Tôi có thể ngăn ngừa polyp đại tràng bằng cách nào?
Các nhà nghiên cứu không biết một biện pháp chắc chắn để phòng tránh polyp đại tràng. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện những điều sau để giảm xác suất bị polyp đại tràng.
Ăn uống, ăn kiêng, và dinh dưỡng
Các thay đổi trong ăn uống, ăn kiêng và dinh dưỡng – chẳng hạn như ăn ít thịt đỏ và ăn nhiều trái cây rau củ – có thể làm giảm nguy cơ bị polyp đại tràng.
Lựa chọn sinh hoạt lành mạnh
Bạn có thể lựa chọn sinh hoạt lành mạnh như dưới đây để giúp giảm khả năng bị polyp đại tràng:
- Hoạt động thể chất thường xuyên
- Không hút thuốc và nếu có hút thì hãy bỏ thuốc lá đi
- Tránh uống rượu
- Giảm cân nếu bạn bị thừa cân
Thuốc aspirin
Uống aspirin liều thấp hàng ngày trong thời gian dài có thể hỗ trợ ngăn ngừa các polyp phát triển thành ung thư kết trực tràng ở một số người. Tuy nhiên việc uống thuốc hàng ngày có thể gây ra tác dụng phụ như là chảy máu dạ dày hoặc chảy máu ruột. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng aspirin hàng ngày.
Ăn uống, Ăn kiêng, & Dinh dưỡng
Kiểu kế hoạch ăn uống nào là thích hợp nhất để ngăn ngừa polyp đại tràng?
Nghiên cứu chỉ ra rằng thực hiện những thay đổi sau có thể có lợi đối với sức khỏe và có khả năng giảm nguy cơ bị polyp đại tràng:
- Ăn nhiều trái cây, rau củ và những thực phẩm khác mà chứa chất xơ, như là đậu hạt và ngũ cốc nguyên cám.
- Giảm cân nếu đang bị thừa cân và không tăng cân nếu bạn đã đang ở mức cân nặng lành mạnh.
Những thực phẩm nên hạn chế
Nghiên cứu đề xuất rằng ăn ít những thực phẩm dưới đây có thể có tác dụng tốt đối với sức khỏe và có khả năng làm giảm xác suất bị polyp đại tràng:
- Thực phẩm nhiều chất béo như là đồ ăn chiên rán
- Thịt đỏ, như là thịt bò và thịt lợn
- Thịt chế biến sẵn như là ba rọi xông khói, xúc xích, bánh mỳ kẹp xúc xích hot dog, và các loại thịt nguội.
(Theo NIDDK, Hoa Kỳ – Người dịch: Trần Tuyết Lan, nhóm dịch: Hạ Mến, hướng dẫn ăn đúng)
